Goudzoekers in de zorg, het onderwijs of de kinderopvang?

Handelen zit ons in het bloed. ‘De VOC-mentaliteit’ riep minister-president Balkenende in 2006. Marktwerking moet leiden tot concurrentie, schaalvergroting en daarmee tot efficiency en lagere prijzen. 
Maar als commerciële bedrijven publieke taken als zorg, onderwijs of kinderopvang gaan uitvoeren gaat het nogal eens mis. Ze weten handig gebruik te maken van belastingregeltjes en subsidiemogelijkheden. Winsten worden niet geïnvesteerd in zorg, onderwijs of kinderopvang maar verdwijnen in de zakken van grootaandeelhouders en investeerders. 

Het rot komt overal naar boven:
In Nederland kan een voormalig salesmanager zonder enige kennis van huisartsenzorg een commerciële huisartsenketen uit de grond stampen en na een faillissement tienduizenden patiënten zonder zorg achterlaten. De zorginspectie waarschuwt voor bemiddelingsbureaus die onbevoegde ZZP’ers uitzenden naar zorgaanbieders en de macht van zorgverzekeraars heeft absurde proporties aangenomen.

Schoolbestuurders geven hun private onderwijsbureaus betaalde opdrachten, uit te voeren bij hun school. Scholen met nieuwe pedagogische concepten als concurrentiemiddel richten zich vaak op een hoogopgeleide middenklasse. Zeker in de grote steden krijg je dan ‘rijke’ en ‘arme’ scholen met alle gevolgen van dien.

In de kinderopvang zijn beursgenoteerde bedrijven actief. Zij schuimen de markt af naar overnamekandidaten, concurreren particuliere opvang uit de markt, zijn uitsluitend gericht op het maken van winst om daarna hun bedrijf aan de volgende marktpartij te verkopen. 
Wordt het niet tijd dat we vaker kiezen voor continuïteit en kwaliteit? Moet er meer toezicht en betere regelgeving vanuit de overheid komen?

Thei Wolters

Ik ben inmiddels ruim 30 jaar praktijkhoudend huisarts in Weert. In die periode is ons takenpakket fors uitgebreid.  We hebben steeds meer personeel moeten aannemen om deze taken mede uit te voeren.  De laatste jaren is een groot tekort aan zorgpersoneel ontstaan. Ook in onze praktijk werken we noodgedwongen met doktersassistentes op ZZP-basis. Er is geen alternatief als we goede zorg willen blijven leveren. Er zijn nu al praktijken die ’s middags alleen bereikbaar zijn voor spoed wegens een tekort aan assistentes. Slimme zorg-ondernemers ruiken hun kans, bemiddelen assistentes en varen daar wel bij.  Helaas is er ook een groeiend tekort aan praktijkhoudende huisartsen. Ik ben ook huisartsopleider en zie dat een belangrijk deel van de huisartsen-in-opleiding liever kiezen voor werken in dienstverband, of als ZZP’er. Zij zijn bezorgd dat het leven als praktijkhouder ten koste zal gaan van hun werk-privé balans. Ondernemende huisartsen reageren door praktijken over te nemen. Zij werven huisartsen in loondienst of ZZP’ers voor deze praktijken. Gelukkig gaat dit tot nu meestal goed. Helaas zien ook ondernemers met minder goede bedoelingen dit businessmodel en ontstaan er misstanden, zoals recent het Co-Med faillissement, met alle gevolgen van dien. 
Er zijn een aantal sectoren in onze samenleving waar privatisering met bijbehorende marktwerking niet past. Ik doel op de gezondheidszorg, het openbaar vervoer en het onderwijs. Ik heb het altijd gezegd en ik blijf erbij.

Carole Beljon

In elke branche zijn er organisaties met dollartekens in de ogen… die wáren er, die zíjn er en die zullen er altijd blijven. Toezicht is prima, dat houdt iedereen scherp.

Helaas zorgen de hierboven genoemde voorbeelden er voor, dat er steeds opnieuw een aanscherping van eisen plaatsvindt. Maar is het niet zo, dat juist die dichtgetimmerde regelgeving vanuit de overheid, het de kleine ondernemer met een goed hart steeds moeilijker maakt om te blijven bestaan? Daarnaast heeft vooral het negatieve nieuws de overhand in de media, jammer.
Ondanks dat alles zijn ze er gelukkig nog … de pareltjes. De ondernemers en stichtingen die er samen met hun team iets moois van maken en met hart, passie en vertrouwen de kinderen dagelijks opvangen en begeleiden.

Want groot, groter, grootst is niet altijd beter. De kracht van het kleine, op wat voor vlak dan ook, wordt vaak onderschat. Zolang we dat blijven zien en dit positieve aandacht geven, kan kwaliteit en continuïteit gehandhaafd blijven.

Bart Caris

Marktwerking is ook binnen het onderwijs geen onbekend fenomeen. Zo zijn er al jaren bureaus die ZZP-leerkrachten kunnen leveren, op moment dat er een leerkracht bijvoorbeeld door ziekte is uitgevallen. Dat stelt je als bestuurder voor een dilemma. Op het moment dat de schoolleiding, bij het ontbreken van interne vervangers, gebruik maakt van deze bureaus, stimuleert men dat er meer een meer van deze commerciële bureaus komen en meer en meer leerkrachten er voor kiezen om bij zo’n bureau te gaan werken; een kwestie van vraag en aanbod. Maken we er geen gebruik van dan rest ons soms niets anders dan een klas naar huis te sturen. Een lastige keuze.

Binnen het onderwijs kennen we de code Goed Bestuur, waarin afspraken zijn vastgelegd om onder andere de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Helaas bleek medio juli van dit jaar dat ook deze code geen garantie biedt tegen praktijken waarbij onderwijsbestuurders mensen uit eigen commerciële adviesbureaus inhuren binnen de stichting waaraan ze leidinggeven. Het is goed dat door professionele journalistiek deze praktijken aan de oppervlakte komen en de sectorraden, zoals de PO-Raad en de VO-Raad dit soort berichten aangrijpen om de code nog eens stevig te herzien.
Ondernemerschap is een groot goed, maar een correct moreel kompas is nog belangrijker! Daar kunnen we niet transparant genoeg in zijn!