Lia Brunenberg wandelde de Camino met een bijzonder doel

Ze is die levensgenietende doorzetter. Ze ademt Spanje, houdt van dansen en nog meer van haar kinderen en kleinkinderen. En er waren nóg twee grote liefdes in haar leven, die haar helaas veel te vroeg verlieten.

Lia Brunenberg (65) is zeventien jaar als ze een leuke jongen van net achttien ontmoet in Café De Trompet aan de Oelemarkt. Hij, een veelbelovend aanstormend voetbaltalent. Zij, vastberaden om een mooie talenstudie te gaan volgen en daarom nog een béétje terughoudend. Ze valt als een blok voor de optimistische en levenslustige Henrie. Hij vertrouwt op wat er op hem afkomt, Lia kiest graag verstandig, wil afmaken waar ze aan begint. Ze vullen elkaar prima aan.

Lia: ‘Ik studeerde in Nijmegen en Henrie, semiprofessioneel voetballer bij VVV, zat in de kost bij een familie in Venlo om dichtbij zijn club te kunnen zijn. We zagen elkaar weinig en misten elkaar vreselijk. We trouwden jong en gingen samenwonen in Blerick, waar we vier jaar woonden. We verhuisden daarna terug naar Weert waar we onze lieve dochters Ellen, Sanne en Inge verwelkomden. Helaas was een voetbalcarrière niet meer aan Henrie besteed door een nare knieblessure. Hij ging, naast zijn baan als boekhouder, verder als trainer bij amateurclubs waar hij enorm van genoten heeft.’

Viva España

Het mooie vijfkoppige gezin reist graag en kamperen in Spanje is de ultieme favoriet. Lia: ‘We hebben met z’n tweetjes en later ook met ons gezin prachtige reizen gemaakt door heel Spanje. Het klimaat, de relaxte cultuur, de betrokken, lieve en empathische mensen, ik voelde me er altijd al thuis.’ Lia werkt al tijdens haar studie bij instituut Persoon in Weert als docente Spaans. ‘Mensen iets bijbrengen vind ik ontzettend leuk. Ik ben geduldig en vind het heerlijk om samen met anderen iets te bereiken.’ Lia combineert haar liefde voor talen en het lesgeven en start in 2004 haar eigen taalschool: Toledo Talen. Ze verzorgt cursussen Spaans op maat, redigeert en schrijft teksten en verzorgt enkele malen taaltrips naar Spanje.

Donderslag

Lia en Henrie staan gelukkig en positief in het leven. Ze hebben samen een mooie club familie en vrienden om zich heen verzameld en genieten daar optimaal van. Ze vieren hun 25-jarig huwelijksjubileum. Twee weken later volgt echter een abrupte wending. Lia: ‘Het was een mooie zondag. We maakten ons klaar om naar een familiedag te gaan. Henrie ging nog een rondje hardlopen met wat clubgenoten van de atletiekvereniging zoals hij zo’n vier keer per week deed.’ Als er even later iemand van de atletiekvereniging voor de deur staat, denkt Lia nog dat Henrie een been heeft gebroken. ‘Toen ik vernam dat hij vanwege een hartstilstand naar het ziekenhuis was gebracht, zakte de grond onder mijn voeten vandaan. Ik hoor de schelle gil van een van mijn dochters nog toen ook zij hoorden over de toestand van hun vader.’
In het ziekenhuis wil ze naar Henrie toe, maar vrij snel staat een arts haar te woord. Zijn woorden komen hard binnen. ‘Mevrouw, ik kan slecht nieuws niet goed brengen…’ Henrie overlijdt op 45-jarige leeftijd. Het hartverscheurende nieuws over zijn dood laat haar en haar dochters lamgeslagen achter.

In de dagen erna staat ze in contact met Els, de uitvaartverzorgster die een jaar daarvoor de uitvaart van hun tweejarige neefje verzorgde. ‘Ons neefje verdronk. Dat was een groot en onbeschrijflijk verdriet, voor iedereen. Henrie kon nooit zo goed over zijn emoties praten, maar bij de dood van dat jochie heeft hij er wel over gepraat en zijn gevoelens kunnen tonen. Ik geloof erin dat ons neefje hem dat nog heeft mogen bijbrengen.’ Lia vraagt Els of ze ook haar wil bijstaan bij de uitvaart van Henrie. Lia en de kinderen kiezen ervoor dat Henrie thuis, in zijn vertrouwde omgeving, opgebaard wordt. ‘Dat vond ik een fijn idee, hem nog bij ons te mogen hebben. En het was ook nodig. Een plotselinge dood is nauwelijks te bevatten. In die dagen dat hij nog bij ons was, heb ik langzaamaan dat verschrikkelijke idee kunnen wennen.’

Kans op een tweede liefde

De periode die volgt is, ondanks de steun van velen, ontzettend zwaar. Lia probeert er zo goed als kan te zijn voor haar drie dochters. ‘Ik heb zo vaak in dubio gezeten, bijvoorbeeld als de meiden het moeilijk hadden en ik zo goed mogelijk wilde voorzien in een moeder- en vaderrol. Henrie kwam dan bij me. Waar hij me, toen hij nog leefde, altijd bijstond met zijn optimistische blik, deed hij dat nu nog steeds. Ik praatte met hem, ik vroeg hem om raad.’ Lia blijft niet bij de pakken neerzitten. Voor zichzelf en voor haar dochters pakt ze zo goed als ze kan haar leven weer op. De eerste carnaval na zijn overlijden in september besluit ze om het feest te laten voor wat het is en met haar zus een busreis naar Wenen te boeken. In de bus ontmoet ze Jo, die met twee bevriende stellen op reis is. ‘We raakten aan de praat en we hadden veel raakvlakken. Ook Jo had enkele maanden daarvoor zijn geliefde Enny verloren. Het was voor het eerst dat ik iemand ontmoette die écht wist welk verdriet ik doormaakte. Er ontstond een band die we, eenmaal terug in Nederland, samen verder wilden onderzoeken.’ Terug in Nederland spreken ze af om samen tijd door te brengen. Ze maken prachtige wandelingen en ze ervaren een leuke klik. Een maand of acht na het overlijden van Henrie durft Lia eraan toe te geven: Er is iets moois ontstaan tussen haar en Jo. ‘Ik realiseerde me natuurlijk heel goed dat het relatief snel gebeurde nadat ik Henrie verloor. Jo geloofde echter dat het zo had moeten zijn. Zijn vrouw Enny had voor haar verwachte overlijden een paragnost bezocht die voorspelde dat hij enkele maanden na haar dood een nieuwe liefde zou vinden.’
Lia en Jo besluiten er samen voor te gaan. ‘Jo gaf in het begin aan mijn dochters aan dat hij vooral een steun en vriend voor hen wilde zijn maar dat hij nooit de rol van Henrie over zou kunnen nemen, uit respect voor hem. Toch heeft hij dat op zijn manier wel en ook heel goed gedaan. Hij stond naast hen en was er onvoorwaardelijk voor hen en voor mij.’

Lia en Jo zijn negentien jaar samen. Ze maken mooie reizen, houden allebei van de Spaanse cultuur en genieten is de gemene deler. Samen ontdekken ze mooie plekken. Lia vindt het heerlijk om in Spanje de onontdekte, authentieke plekken te bezoeken. ‘Jo zei daarover altijd: Jij wil altijd ergens nog om het hoekje kijken. En dat klopt. Ik vind het leuk om de mensen te leren kennen, een cultuur te beleven en verder te kijken en luisteren dan het eerste aanzicht van een mens of situatie. Dat past me.’

Dan staat het leven stil

In 2023 wordt hun leven opgeschrikt. ‘Jo kreeg slikklachten. Het had heel wat voeten in de aarde voordat Jo naar de juiste behandelaar werd doorgestuurd. Hij bleek een bacterie in zijn maag te hebben, maar later werd er helaas ook slokdarmkanker geconstateerd. Na een zogeheten cross-behandeling, chemotherapie en bestralingen werd het mogelijk de tumor operatief te verwijderen. Na een intensieve behandelperiode werd ons eindelijk medegedeeld dat we weer naar de toekomst konden uitkijken.’ Begin 2024 maakt het koppel een trip naar Spanje. Daar merkt Lia op dat Jo vergeetachtig wordt, slecht hoort en moeizaam autorijdt. Eenmaal thuis bezoekt hij opnieuw een dokter. Er wordt een hersenscan gemaakt en daar doet men een gruwelontdekking. ‘In zijn hersenen zaten maar liefst zeven uitzaaiingen van de slokdarmkanker, waar niets meer aan te doen bleek. Jo kon zijn lot moeilijk accepteren. Zijn toestand verslechterde snel. Van de levenslustige man zoals wij hem al die jaren kenden, was niets meer over. Dat was voor hem ondoenlijk en ook voor ons als zijn familie vreselijk pijnlijk.’ Een van de dochters van Lia trouwt in die periode en een andere dochter verwacht een kindje. Hoe graag Jo ook nog bij de geboorte van het kindje had willen zijn, hij moet kiezen voor zijn einde. Hij heeft enorme pijn en geeft op een gegeven moment aan: Ik ben er klaar mee en ik ben er klaar voor. Op 25 maart krijgt Jo euthanasie en wordt hij uit zijn lijden verlost.

De stoute wandelschoenen

Er breekt een moeizame, verdrietige periode aan. ‘Jo laat een enorme leegte achter. Hij was een ontzettend fijn en lief mens en hij wordt erg gemist. Toch wilde ik ook deze keer niet in mijn verdriet blijven hangen. Henrie had als wens om ooit de Camino de Santiago, de bekende pelgrimstocht naar Santiago de Compostela te fietsen. Dat is er nooit van gekomen. In 2018 bezocht ik de stad samen met Jo. Daar besloot ik dat ik de pelgrimstocht ooit zou gaan lopen. Op zijn sterfbed beloofde ik Jo dat voornemen waar te maken. Daarom vond ik: ik moet het nu doen.’ Lia trekt de stoute wandelschoenen aan en gaat er samen met Els, die sinds het overlijden van Henrie een goede vriendin is geworden, op uit. Met een beetje as van haar twee grote liefdes, Henrie en Jo, in haar rugzak, trekt ze via Porto naar Santiago de Compostela. ‘Ik wilde hen meenemen op deze intensieve reis, die eigenlijk symbool staat voor deze twee grote liefdes en wat ze voor mij hebben betekend.’ De reis is mooi en zwaar tegelijkertijd. ‘Tijdens zo’n tocht doen alleen de basale dingen ertoe. Oprecht contact leggen met je medemens, eten en drinken. We ontmoetten mensen uit alle uithoeken van de wereld met ieder hun eigen bijzondere verhaal. De mensen waren allemaal betrokken, empathisch en belangstellend. Ik ervoer een menslievendheid die ik in het dagelijks leven in onze huidige maatschappij weleens kan missen.’
Met momenten is de Camino door lichamelijke en mentale klachten uitdagend. Maar zoals ze altijd al vindt: Waar ik aan begin, maak ik ook af. Op 20 mei bezoeken Els en Lia de pelgrimsmis in de kathedraal van Santiago De Compostela. Na afloop strooien ze de as van Henrie uit op de plek van ‘As dúas Marías’ (De twee Maria’s), een opvallend kunstwerk in het Alameda-park en een bekend punt in de stad. ‘Het voelde voor mij als de uitgelezen plek. Wij als twee doorzetters, daar bij dat beeld dat vrouwelijke kracht symboliseert.’
De dag erna, op de verjaardag van Jo, bezoeken ze la Plaza del Obradoiro, het monumentale hart van Santiago De Compostela. ‘Jo hield van reuring en kon genieten van esthetiek van steden en gebouwen. Daar, op la Plaza de Obradoiro, onder prachtige bogen, hebben we zijn as uitgestrooid.’

Levensmotto

Lia kijkt terug op een uitdagende maar ongelooflijk waardevolle reis die symbool staat voor het afronden van een verdrietige en ingewikkelde periode. ‘De pijn is er nog elke dag. Het gaat redelijk goed met me, maar om eerlijk te zijn vind ik het alleen zijn niet echt leuk. Ik heb nog altijd een rijk sociaal leven en probeer me op te pakken. Maar ik kom altijd in een leeg huis terug.’ Lia geniet gelukkig nog met volle teugen van haar kinderen en kleinkinderen. ‘Mede door hen lukt het me om positief in het leven te staan. In hen zie ik de liefde van Henrie en Jo terug. Dat is zo bijzonder.’

Ook het geven van taalcursussen is nog altijd een fijne bezigheid die haar op de been houdt. Het converseren in die prachtige Spaanse taal met mijn cursisten voelt waardevol. We praten over uiteenlopende onderwerpen en met veel van mijn cursisten heb ik daardoor een bijzondere band opgebouwd.’

Lia probeert het leven positief in te blijven zien. ‘Ik leef daarom onder een mooi Spaans motto: ‘Hay que seguir bailando, aunque la vida te deje sin música’, wat letterlijk vertaald betekent: ‘Je moet blijven dansen, ook als het leven je zonder muziek achterlaat.’ Laat ik daarom maar genieten van het moois dat het leven,ondanks het verdriet en het gemis van Henrie en Jo, nog altijd te bieden heeft.’