Wat zou jij doen met: ouder echtpaar waarvan er één naar een zorginstelling moet?

De noodkreet van een thuiszorgmedewerkster: Onlangs was ik bij een 92-jarige meneer die mij huilend vroeg of ik tijd had om hem te helpen bij het douchen en scheren. Hij wilde zich opdoffen om bij zijn vrouw op bezoek te gaan die in een zorginstelling zat. Ze hadden meer dan zestig jaar samengewoond. ’Maar waarom woont u nu dan niet bij haar?’ vroeg ik. Hij antwoordde dat hij volgens het CIZ (centrum indicatiestelling zorg) niet ziek genoeg was om daar ook te mogen wonen. Dit is de praktijk in het rijke Nederland. Het verzorgingshuis werd bij de omvorming van de AWBZ in 2015 afgeschaft als collectieve huisvesting van oudere mensen. Er bleven maar twee vormen van ouderenzorg over: verpleeghuiszorg en thuiszorg.

Terwijl een vluchteling die in Nederland een verblijfsvergunning heeft gekregen, om humanitaire redenen recht heeft op gezinshereniging (een goede zaak!) halen we onze kwetsbare ouderen om financiële redenen uit elkaar. Vergrijzing mag dan wel een van de belangrijkste oorzaken van de stijgende zorgkosten zijn maar dat hoeft toch niet te betekenen dat we aan partnerdeportatie gaan doen? Excuseer mij de scherpte van deze woorden maar ik kan hier met mijn verstand niet bij. Graag wil ik van anderen weten wat zij daarvan vinden, hoe de situatie in onze regio is, maar vooral: Wat kunnen we hieraan doen?

Maria Timmermans (59)

Ik werk als praktijkondersteuner in een huisartspraktijk en zie veel ouderen met een chronische ziekte. Hierbij vang ik vaak signalen op van kwetsbaarheid onder deze ouderen. Deze signalen kunnen heel gevarieerd zijn en komen van de mantelzorger, huisarts of de ouderen zelf. Regelmatig ga ik op huisbezoek om samen met de partner de problemen en behoeften in kaart te brengen, met als doel zolang mogelijk thuis blijven wonen. Met hulp van huisarts en specialist ouderengeneeskundige wordt een zorgplan op maat gemaakt. Hier wordt de hulp van geriatrische fysiotherapeut, ergotherapeut, thuiszorg en de mogelijkheid van dagbesteding besproken. De kwetsbare oudere wordt betrokken bij het zorgplan en vaak zie je het proces van achteruitgang dan vertragen.
Ik vind het altijd jammer als de hulp te laat wordt ingezet, want we kunnen vaak een crisissituatie voorkomen. Het multidisciplinair team kan het proces zo goed mogelijk begeleiden om de juiste zorg aan te bieden. Maar hoe triest en pijnlijk het ook kan zijn, soms is er geen andere mogelijkheid dan opname in het verpleeghuis. Dan zou het mooi zijn als hierin ook een voorziening voor de partner zou kunnen worden meegenomen. Maar helaas, sinds de invoering van de Wlz (Wet langdurige zorg) is dit nauwelijks nog mogelijk. Een gecombineerde huisvesting van verpleeghuis en verzorgingshuis nieuwe stijl zou hier een oplossing kunnen zijn.

Maria Timmermans Praktijkondersteuner Huisartsen Ouderenzorg
Maria Timmermans (59), Praktijk Ondersteuner Huisartsen Ouderenzorg​
Geert-jan Kwaspen architect ontwerper
Geert-Jan Kwaspen, architect en ontwerper levensloopbestendige (zorg-)woningen

Geert-Jan Kwaspen (39)

Volgens mij moeten we vooral denken in kansen! Bij een veranderende zorgvraag werd er in het verleden snel uitgeweken naar een verzorgingshuis. Maar laten we eerlijk zijn, het is toch veel fijner wanneer we ook dan (samen) in ons eigen thuis kunnen blijven wonen. Bij geclusterde levensloopbestendige woningen worden zorg en wonen met elkaar gecombineerd. Mensen kunnen langer zelfstandig blijven wonen. Clustering van woningen garandeert niet alleen dat zorg op afroep gegeven kan worden, maar brengt ook saamhorigheid met zich mee. Wonen, zorg en welzijn! Waar de pijlen voor geclusterde zorgwoningen vaak gericht worden op senioren, zijn het juist de jonge 60’ers die nú de stap willen maken naar een kleinere, toekomstgerichte woning om deze stap bij een eventuele noodzaak in de toekomst voor te zijn. Ze scheppen samen een omgeving waar ze op elkaar kunnen terugvallen, elkaar op ieder vlak kunnen ondersteunen. De woningen hebben een optimale functionele indeling. Ook als een mogelijke zorgvraag zwaarder wordt, kan men hier blijven wonen. Vanzelfsprekend is de gehele woning rolstoel- en bed toegankelijk. Om goede zorg te kunnen verlenen voldoen bad- en slaapkamer aan de eisen en maatvoering die hiervoor gelden. Hierbij worden geen concessies gedaan aan hun huidige wensen en behoeften, zoals een tuin, hobbyruimte en logeerkamer.

Loes van de Voort (54)

Samenblijven is een gevoel dat veel mensen zullen herkennen, het klinkt ideaal en je gunt het iedereen. De mogelijkheid om samen te worden opgenomen is vaak een wens en kan afhankelijk van de situatie, goed uitpakken. Voorwaarde is wel dat alle vóórs en tegens zorgvuldig zijn overwogen. Het bewerkstelligen van samen-opname vergt wel kennis van wet- en regelgeving en procedures, zoals bijvoorbeeld de Wet Langdurige Zorg. Deze biedt met artikel 3.1.2. ruimte voor deze case, mits de betreffende zorginstelling de ruimte heeft. De mogelijkheid hiertoe moet zeker besproken worden. Zeker wanneer één van de partners ernstig ziek is of ernstig dementeert en meeverhuizen van de partner positief uitpakt voor beiden. Een opname kan heel ingrijpend zijn en er moet ook worden nagedacht over de fase na overlijden. Wanneer de gezonde partner uit zijn/haar woonplaats heeft moeten verhuizen om bij zijn opgenomen partner te kunnen wonen, dan valt hij/zij opnieuw in een gat. Kortom een moeilijke keuze die het beste door de juiste professional, bijvoorbeeld een casemanager dementie, begeleid kan worden. Uiteindelijk moeten de mensen dit zoveel mogelijk zelf beslissen, maar met ondersteuning en begeleiding van een deskundige casemanager. Recentelijk is één van onze cliënten in zorg samen met zijn partner in dezelfde zorginstelling opgenomen; het is dus mogelijk…

Loes van de Voort, klantregisseur hulp bij dementie Midden-Limburg
Loes van de Voort, klantregisseur hulp bij dementie Midden-Limburg