“Te veel jongeren voeren die Stille Strijd in hun eentje”

Michèle Ferrière: ‘Nog nooit zoveel kippenvel gehad’

Twee weken lang zorgde het beeld ‘Stille Strijd’ voor heel veel reacties en emoties in Weert. De in elkaar gedoken jongere symboliseerde de strijd die veel depressieve jongeren in zichzelf voeren. Met deze actie wilde de gemeente Weert aandacht vragen voor dit groeiende probleem. Gezien de reacties die het teweeg bracht zijn ze daar in ieder geval in geslaagd. Wethouder Michèle Ferrière (51) was initiatiefnemer en kijkt met gemengde gevoelens terug.

“Ik ben nog steeds overrompeld”, begint Michèle op haar werkkamer in het stadhuis. “Ik heb zo veel bijzondere gesprekken mogen voeren, waarbij ik nog meer gevoeld heb dat dit een enorm belangrijk issue is in onze samenleving. Ik heb ouders gesproken die hun kind verloren zijn, maar ook veel jongeren die aangeven zelf ook te worstelen. En het raakt me. Ik heb de afgelopen maand zoveel kippenvel gehad, dat heb ik nog nooit zo intens ervaren.”

Zo dicht bij mijn hart

Het grote beeld is in de zomer van 2023 ontworpen door kunstenares Saskia Stolz uit Den Haag. Voor het ontwerp van haar kunstwerk sprak zij met jongeren die suïcidaal waren geweest. Die gaven aan het moeilijk te vinden om te praten over depressieve gevoelens. Dat taboe zorgt voor innerlijke eenzaamheid. Dat wordt met dit beeld weergegeven. Michèle: “Ik las in september vorig jaar over dit beeld en dat het rond zou trekken door het land. Vanuit mijn functie als wethouder ‘Zorg & Welzijn’ heb ik toen het initiatief genomen om dit ook naar Weert te halen. In mijn vorige functies, maar ook in mijn privé-situatie, ondervond ik hoeveel jongeren worstelen. En het ligt zo dicht bij mijn hart. Ik ben zelf moeder van twee kinderen van 24 en 17 en ik heb twee bonuskinderen in de puberleeftijd. Dagelijks ervaar ik hoe moeilijk de jeugd het heeft. Op alle fronten ligt de lat hoog. Vaak té hoog. En het is heel complex, er zijn veel factoren van buitenaf die grote invloed hebben op het welzijn van kinderen. De prestatiemaatschappij neemt alsmaar grotere vormen aan. Iedereen voelt het en in veel gevallen leidt het tot uitzichtloosheid en machteloosheid. Veel kinderen hebben een laag zelfbeeld en als je dit koppelt aan eenzaamheid, dan liggen somberheid en angsten op de loer.”

Noodzaak is groot

“Voorafgaand aan de komst van het beeld heb ik als wethouder via de middelbare scholen een brief gestuurd naar de ouders van alle leerlingen in Weert. In die brief heb ik ze uitgenodigd om in die twee weken een keer naar het beeld te komen kijken en zo bewust te worden van de stille strijd die veel kinderen in eenzaamheid voeren. Met de brief wilde ik ook de ouders van jongeren die kampen met psychische kwetsbaarheid een hart onder de riem steken. Deze ouders hebben het namelijk ook erg zwaar.”
De actie in Weert kwam tot stand door samenwerking met diverse partners die actief zijn in de psychische hulpverlening. Het sloot bovendien aan op de regionale Alliantie “Zelfmoord- preventie’ die onlangs getekend is door 14 gemeentenen 34 netwerkpartnerts in Noord- en Midden-Limburg. De wethouder licht toe: “Deze alliantie is er gekomen omdat wij doordrongen zijn van de noodzaak. Wíj moeten proberen om het te zien en te horen en om een omgeving te creëren waar kinderen zich op een veilige manier durven te uiten. Dat is een moeizaam proces en ik hoop echt dat dit kunstwerk en de actie daar een extra impuls voor zijn.”

Sandra was zelf depressief en ziet nu haar dochter worstelen

“Wij bieden je een ladder aan, maar je moet zelf de treden op”

Sandra is 41 jaar, ze woont in Leveroy. Ze is getrouwd en heeft een zoon van 17 jaar en een dochter van 15 jaar. Sandra volgt momenteel een opleiding tot ervaringsdeskundige en werkt bij het Zelfregiecentrum in Weert. Haar verhaal.

“Naast andere organisaties waren wij vanuit het Zelfregiecentrum betrokken bij het project Stille Strijd. Tijdens de weekmarkt mocht ik met mensen in gesprek gaan en luisteren naar de verhalen die verteld werden. Het was een indrukwekkende en emotionele dag. Veel van hetgeen wat de mensen met ons deelden was voor mij enorm herkenbaar. Mijn vader heeft zijn hele leven al een psychische kwetsbaarheid Hij is met periodes erg depressief. Zijn gemoedstoestand was erg wisselend. Dit maakte het vaak niet makkelijk voor mijn moeder, mijn zusje en voor mij.”

‘’Toen ik 3 jaar was heb ik in het ziekenhuis gelegen. In die tijd bleven ouders nog niet bij de kinderen slapen en heb ik hier een trauma aan overgehouden. Die impact heeft ervoor gezorgd dat ik erg angstig was en me terugtrok. De angst die ik niet kon verbergen heeft ervoor gezorgd dat ik op de basisschool werd gepest. Dit maakte mij erg depressief en nog angstiger. Mijn ouders zochten hulp en kwam uiteindelijk bij een kinderpsychiater terecht toen ik 10 jaar was. Hij heeft uiteindelijk antidepressiva voorgeschreven. In die periode had ik regelmatig suïcidale gedachten. Het leven hoefde van mij niet zo. Ik was diep ongelukkig. Ik heb nooit een poging gedaan om uit het leven te stappen, maar dacht er wel echt over na.”

“Deze fase in mijn leven hebben niet alleen mijn jeugd, maar mijn hele leven beheerst en bepaald. Door de medicatie kon ik vrij goed functioneren. Ik heb nooit tegen iemand over deze problemen durven te praten. Dit deed ik alleen thuis met mijn moeder. Ik ben haar enorm dankbaar en heb veel respect voor alles wat zij voor ons gedaan heeft.”

“Nu ik moeder ben zie ik veel terug in onze zoon en dochter. Met onze zoon gaat het nu vrij goed. Hij was niet depressief, maar had ook veel last van angsten toen hij klein was, daarnaast werd hij erg overvraagd op school, wat uiteindelijk thuis escaleerde. Dat begon al op de kleuterschool. Hij is naar het speciaal onderwijs gegaan wat hem erg goed heeft gedaan. Wij hebben met hem ook veel wegen bewandeld wat hulpverlening betreft. Inmiddels volgt hij een MBO-opleiding en heeft hij al een 1,5 jaar een vriendin.”

“De spanning die de situaties veroorzaakten heeft ervoor gezorgd dat ik een flinke burn-out kreeg en ook weer in een depressie terecht kwam. Ik kwam uit mijn bed voor de kinderen. Met rust, medicatie, therapie ben er langzaam bovenop gekomen.“

“Helaas heeft alles ook een enorme impact gehad op onze dochter. Zij heeft nu al een jaar depressieve gevoelens en gedachten. Hierdoor gaat ze al ruim een half jaar halve dagen naar school of is met periodes volledig thuis. Ze brengt haar tijd voornamelijk door op haar slaapkamer. Ondanks dat ik heel veel van haar gevoel en gedrag herken, ben ik als moeder toch machteloos. Ze kan haar gevoelens wel benoemen, maar praat niet inhoudelijk met ons over wat er allemaal in haar hoofd omgaat. Gelukkig doet ze dit wel met haar therapeut. Ook met vriendinnen is het moeilijk om over dit onderwerp te praten. Ze trekt zich veel terug en worstelt vaak in eenzaamheid. Hier hebben wij als ouders geen grip op. We willen de verbinding blijven houden, maar helaas laat ze dit niet altijd toe. Gelukkig heeft ze een vriend die haar goed bijstaat.”

“Wat ik meerdere keren tijdens de gesprekken bij het beeld van de Stille Strijd heb gehoord is de zorgen om de jeugd en de huidige maatschappij. De lat ligt veel te hoog ligt en de jongeren streven het perfecte plaatje na om erbij te horen en maar te willen voldoen aan alle verwachtingen. Het is dan ook zo belangrijk om de jeugd te laten voelen dat het niet erg is wanneer je je slecht voelt en dat erover praten oplucht. Het mag er zijn. ‘’Ik hoop zo dat het ook mijn dochter gaat helpen…’’

Impact

In de veertien dagen dat het beeld op de Markt stond bleek dat kunst een waardevol middel is om dit maatschappelijke probleem bespreekbaar te maken. “In die periode hebben we twee zaterdagen met een kraam op de weekmarkt gestaan, direct naast het beeld. Daar bleek de enorme impact van het kunstwerk. Opvallend door de omvang, de gele jas en het cijfer 1 op de jas van het beeld. Dat geeft aan dat zelfdoding doodsoorzaak nummer 1 is onder jongeren. De ontmoetingen en de gesprekken, de tranen en de stiltes hebben benadrukt hoe groot de invloed was. Wat ik heel mooi vond was dat niet alleen wij met bezoekers van het kunstwerk spraken, maar dat ook wildvreemden met elkaar in gesprek gingen. Dat is precies waarop wij hadden gehoopt. Mensen vertelden verhalen, kinderen schreven een boodschap op een kaart en liepen daarna helemaal leeg. Een oma van een overleden kleindochter kwam een bloemetje brengen. Zonder woorden maar met tranen in haar ogen”, vertelt de wethouder geëmotioneerd.

Laat ze maar vertellen

“Ik ben blij dat we dit project zijn gestart en dat het dit teweeg heeft gebracht. Nu gaan we met de partners die hierbij betrokken waren evalueren. Rondom het kunstwerk hebben we een programma gehad waarmee we mensen aan het denken zetten en ze inspireerden om met elkaar in gesprek te gaan. We kunnen de oorzaken van de sociale druk niet weghalen maar we kunnen wél trachten om beter te luisteren en te praten met jongeren. Vragen en luisteren en daarna doorvragen. Want het is normaal dat je je eenzaam kunt voelen. We moeten het normaliseren. Je mag je klote voelen en ja, je mag het uiten. Want praten helpt, het lucht op. Mentale gezondheid is zo belangrijk. We moeten beter op elkaar gaan letten.”

In daglicht plaatsen

Michèle sluit het gesprek af: “Zaak is nu om de jongeren echt te bereiken, ze te helpen en naar ze te luisteren. Dit is niet alleen een taak van de overheid of de hulpverlening maar primair de verantwoordelijkheid van ons allemaal. Van mens tot mens. Als we erin slagen het taboe om erover te praten te doorbreken, hebben we al veel bereikt. Maar we moeten ook de ouders die hiermee worstelen helpen. Uit de gesprekken die we nu gaan voeren moet naar voren komen hoe we dit oppakken. Om zodoende de donkere gedachten in het daglicht te plaatsen. Niet om het op te lossen, maar om te helpen. Of zoals een jonge vrouw, die meerdere zelfmoordpogingen ondernam, tijdens de opening zei: ‘Laten we vooral met elkaar praten, zodat de strijd met psychische kwetsbaarheid niet stil en eenzaam meer hoeft te zijn’.

Wil je meer informatie over de lokale initiatieven rondom mentale gezondheid? www.weert.nlmentalegezondheid

---

Durf met elkaar in gesprek over sociale druk!

Vier jongeren ontwikkelden een bijzonder spel om in gesprek te komen

Mentale Gezondheid, dat thema werd gekozen door de vier Weerter jongeren die deelnamen aan het project Grensverleggers bij Bibliocenter. In het project van 10 weken doken ze in het thema en ontwikkelden een gesprekskaartenset waarmee ze jongeren laagdrempelig met elkaar en anderen in gesprek willen brengen. Want, vinden zij, praten over je gevoel helpt.

Voor jongeren door jongeren

Grensverleggers is een landelijk programma (in het kader van Maatschappelijke Diensttijd) dat jongeren tussen de 18 en 29 jaar stimuleert om een verbindend initiatief te bedenken. Vorig jaar startte Bibliocenter het Grensverleggersproject in Weert en riep jongeren op zich aan te melden. Vier meiden namen de uitdaging aan. Ze begonnen, samen met hun coach, met trainingsdagen op het gebied van samenwerken, leiderschap en dialoogtechnieken. In totaal namen 50 jongeren uit het hele land deel.

Eronder gebukt

De keuze voor het thema was vrij en de dames besloten zich te richten op ‘Sociale Druk’. Laura Opheij (25) is een van de deelneemsters. “Wij kenden elkaar niet, maar hadden al snel een klik en ontdekten dat we alle vier last hebben van sociale druk. Druk vanuit je omgeving, werk of studie en ook druk van je vrienden, je ouders en ja, ook druk van jezelf. Ook veel jongeren om ons heen ervaren dit als een last. “Persoonlijk geloof ik dat (sociale) druk ook iets positiefs brengt. Het stimuleert om tot actie te komen maar dan moet je wel de juiste balans kunnen vinden. En dat is vaak moeilijk, vooral als je jong bent en niet altijd weet wat je nu eigenlijk zelf belangrijk vindt”, legt Laura uit.

Sociale druk is de druk die je vanuit je omgeving ervaart om je op een bepaalde manier te gedragen

Eigen ervaring

Tijdens het project kiezen de jongeren zelf een thema en door allerlei vormen van onderzoek komen ze tot een concept. Coach Jacqueline Slenders: “We stimuleren de jongeren om iets te bedenken waardoor ze hun talenten kunnen inzetten. Ze putten daarbij natuurlijk uit eigen levenservaring. Deze groep dames was al vanaf het begin enorm enthousiast. Ze deelden eigen verhalen over de druk die ze zelf ervaren, heel open met elkaar. Praten helpt, voelden ze en dat wilden ze ook anderen laten ervaren. Ik denk dat Laura, Yasmin, Suzanne en Joyce echt een heel belangrijk thema hebben durven aansnijden. Ik ben zelf moeder van drie kinderen in de leeftijd van 10 tot 15 jaar en zie bij hen soms al de druk oplopen. En eerlijk is eerlijk, ik herken het ook bij mezelf. En hoe ga je daar dan samen mee om, hè? Dan begint het misschien wel met écht durven praten met elkaar.”

Zelf onderzoeken

Laura sluit aan: “ We wilden iets creëren dat tot bijzondere gesprekken zou leiden maar praten is niet voor iedereen gemakkelijk. Daarom kwamen we op gesprekskaarten om het gesprek tussen jongeren of jongeren met hun ouders of docenten te stimuleren. Met een enquête inventariseerden we waar en wanneer jongeren druk ervaren. Met die input hebben we zelf vragen opgesteld die we voorlegden aan professionals en we hebben ze getest in de praktijk. Met de feedback zijn we gaan schrijven, herschrijven, printen, uitproberen, schaven, toetsen en uiteindelijk ontstond: ‘De Druk Eraf’. Met als subtitel ‘Durf jij écht en oprecht het gesprek aan te gaan?’

Te leen

Het spel heeft zes categorieën: socials, maatschappij, sociale kring, school, algemeen en werk, met een vraag, een opdracht of stelling. Op de achterzijde suggesties voor doorvragen om het gesprek verder te brengen. Je kunt gewoon een kaartje pakken als gespreksstarter of hele rondes doen waarbij iedereen aan de beurt komt. Laura sluit af: “Bij de opening van de campagne ‘Stille Strijd’ heeft de gemeente 50 sets aangeboden aan de aanwezigen. We hebben al zulke mooie reacties gekregen van mensen die het meteen hebben ingezet. We willen de scholen in Weert een set aanbieden en ook bij Bibliocenter komt het te leen. Hoe het daarna verder gaat lopen gaan we nog ontdekken. Maar dat jongeren samen het gesprek aangaan, en ervaringen uitwisselen is wat wij hoopten. En dat is eigenlijk al gelukt!”

Meer informatie over de ontwikkelingen rondom De Druk Eraf en over hoe je zelf kunt aanmelden voor het Grensverleggersprogramma is te vinden via www.bibliocenter.nl/de-druk-eraf