Martin van der Schans; Na een fijne carrière in de communicatiewereld werd hij fietsenmaker

Hij twijfelde aanvankelijk of hij dit interview wel wilde, vond het ‘wat te veel aandacht voor mijn persoontje’ en zat niet echt te wachten op nog meer klandizie. Hij heeft het druk genoeg en wil zijn werk als fietsenmaker beperken tot drie dagen per week. 
Martin van der Schans (bijna 61) maakte na een succesvolle carrière in de wereld van de communicatie een wel héél opmerkelijke switch: hij werd fietsenmaker. Reden genoeg om hem in deze seniorenspecial te interviewen, zijn motieven en drijfveren te belichten en nader kennis te maken met deze bijzondere Weertenaar. 

Jeugd

‘Ik ben geboren in het Zuid-Hollandse Hardinxveld-Giessendam. Toen ik een jaar of drie was verhuisde ons gezin naar Spijkenisse. Wij hadden het thuis niet echt breed en ik heb mijn positie tussen twee oudere broers en een jongere zus moeten bevechten. Tot mijn achttiende heb ik er gewoond, letterlijk onder de rook van Rotterdam.’ Inmiddels woont hij samen met zijn vrouw Renate alweer dertig jaar in Weert en zou hij voor geen goud terug willen naar de Randstad. 

Na het VWO dacht hij wel genoeg te weten en ging hij aan de slag als leerling radiologisch laborant. Binnen een jaar realiseerde hij zich dat ‘m dat niet zou worden. Deze beslissing typeert de rest van zijn carrière: ‘De positie van verlengstuk van een arts stond mij niet aan. Ik bepaal dingen graag zelf; vrijheid is absoluut de belangrijkste waarde in mijn leven.’ Het jaartje ziekenhuis werd het enige in zijn verdere carrière dat hij in loondienstverband werkte. Hij besloot weer te gaan studeren en dat werd Heao-communicatie in Eindhoven. Naar eigen zeggen proefde hij ruimschoots van het donkerbruine studentenleven. ‘Ik ging er op kamers. De combinatie van mijn enigszins gemakzuchtige aard én het feit dat ik nauwelijks wist waar ik aan begonnen was, zorgde voor een flinke motivatiedip aan het einde van het eerste studiejaar. Uiteindelijk heb ik mezelf een schop onder m’n kont gegeven en met nette cijfers het diploma behaald.’ 

Had je toen een helder en ambitieus toekomstbeeld?

‘Nee joh, helemaal niet. Ik wachtte op wat ‘langskwam’. Ik geloof ook niet in de vraag tijdens sollicitatiegesprekken: Waar sta je over vijf jaar?’ Toch maakten hij en zijn studiegenoot Noud Bex in het laatste jaar van de opleiding een afspraak die bepalend is geweest voor de rest van Martins loopbaan. ‘Wij gaan ooit een eigen bureau beginnen. Dat ooit was een paar jaar later al.’

Carrière 

‘In 1984 behaalde ik mijn hbo-diploma en solliciteerde bij een public relations-bureau in Den Bosch. Daar werd me een freelancecontract aangeboden. Ik schreef me in als zelfstandig ondernemer bij de Kamer van Koophandel en kon naast het werk voor het PR-bureau nog andere klussen aannemen. Dat beviel prima. Twee jaar later begonnen Noud en ik in een bedrijfsverzamelgebouw in Valkenswaard ons eigen ‘Bex/Van der Schans Public Relations’. We bleken behoorlijk succesvol, verhuisden naar Eindhoven en bouwden ons bureau uit tot een gerenommeerde speler in de communicatiewereld.’

Martin beschrijft hoe je rol verandert in een (door-)startend bedrijf. ‘Je begint als pionier en voordat je het weet ben je directeur, adviseur, teamleider en aandeelhouder in één. En dat gaat gepaard met verantwoordelijkheden. En vooral met minder vrijheid dan mij lief is. Noud was en is de strateeg, iemand met een lange termijnvisie. Bovendien zeer gestructureerd, met een enorme discipline. Ik heb daar nog steeds veel respect voor. Groei en omvang bieden mogelijkheden, maar ik zag in die tijd vooral de beperkingen. Het voelde alsof mijn vrijheid te zeer beknot werd. Lang verhaal kort: in 2001, na vijftien jaar samenwerken, heb ik mijn aandeel in de zaak verkocht aan mijn compagnon.’ Het moment van de beslissing herinnert Martin zich nog goed. ‘Typisch geval van de druppel die de emmer doet overlopen. Ik zat op enig moment in de auto op de terugweg van een bezoek aan een klant die zich knap arrogant gedroeg, maar wel goed was voor een mooie omzet. Ik had er zo genoeg van dat ik vanuit de auto Renate belde met de mededeling ‘Ik stop ermee!’ Dat verraste haar niet echt. Zij had het zien aankomen. We hadden toen al een prachtige rondreis van viereneenhalve maand door Australië achter de rug, een soort sabbatical, die ons zo goed beviel dat we met de gedachte speelden om naar Australië te emigreren.’ 

Persoonlijk leed

‘Er speelde ook iets anders mee in die beslissing. In 1995 overleed onze oudste zoon Rens. Hij was bijna twee. We brachten hem ’s avonds kerngezond naar bed en troffen hem ’s morgens dood aan in zijn bed. Renate was op dat moment hoogzwanger van onze dochter Hilde. Zo’n gebeurtenis werpt een ander licht op wat belangrijk is in het leven. Dertien maanden na Hilde werd onze jongste zoon Bram geboren en in 1999 trokken we met z’n vieren in een camper door Australië. Vooral ingegeven door het besef dat het leven niet alleen maar mooie dingen voor je in petto heeft.’

 “Accepteer de dingen waar je niks meer aan kunt veranderen en leer ermee dealen”

Een nieuwe weg

‘Na mijn vertrek bij het bureau zijn we weer voor een lange vakantie naar Australië gegaan en ben ik met een vriend naar Santiago de Compostella gefietst. Aansluitend heb ik een jaar, anderhalf jaar weinig gedaan. Een klusje hier, een klusje daar.’ Martin volgde in die tijd opleidingen in Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP). Hij leert zichzelf daar beter kennen. Bijvoorbeeld over de positie in het ouderlijk gezin en de invloed daarvan op zijn karaktervorming. ‘Ben ik inderdaad zo zelfverzekerd of ben ik in de basis een onzeker mannetje? Ik wilde al vroeg aan mijn broers bewijzen dat ik meetelde.’ 

‘Daarnaast zag ik in om het commercieel te gebruiken. Als ik kansen zie denk ik niet te lang na en stap erin. Dat werd in eerste instantie een coachingsbureau samen met een partner. Heel succesvol werd het niet. In de tussentijd had ik Brainhopper opgericht, een eenmansbureau op het gebied van creativiteit en communicatie. Het bloed kruipt nu eenmaal waar het niet gaan kan…’ 

Vanuit Brainhopper volgden enkele opdrachten als interimmanager communicatie bij de Rabobank, en daarna regen de interim-klussen zich aaneen: bij het Summa College in Eindhoven, Lunetzorg Eindhoven en ROC Ter AA in Helmond. Martin lacht als hij begint over andere initiatieven. ‘Ik heb altijd ideeën of misschien moet ik zeggen ‘hersenspinsels’. Ik denk altijd dat er ergens een markt voor is. Maar ik moet bekennen dat de vrijheid om te experimenteren nogal eens tot mislukkingen leidt. Zo had ik het idee om van de advertentiewaarde van één kant van een literpak melk een commercieel succes te maken. Heel ver gekomen maar uiteindelijk toch niet kunnen vermarkten. Ook met het opzetten van een dienst die ervoor moest zorgen dat autobezitters altijd met voldoende spanning in hun banden rijden ben ik serieus aan de slag gegaan. Het verdienmodel van ‘de Bandenwacht’ is tot bij de hoofddirectie van de ANWB besproken maar heeft het niet gered. Het is heerlijk om te experimenteren maar dan moet je verliezen op de koop toe durven nemen.’ 

”Ik koester de vrijheid om te experimenteren en te mislukken”

Hoe zou je jezelf karakteriseren? 

‘Als professional ben ik creatief, associeer moeiteloos en schakel ik snel. Als procesbegeleider sta ik gemakkelijk voor groepen. Wat vóór me ligt, vind ik interessanter dan wat inmiddels geschiedenis is. De toekomst is spannender, uitdagender. Ik zou wat meer in het hier en nu moeten leven, genieten van het moment, maar dat lukt me nog niet voldoende. Verder neem ik mezelf niet al te serieus en kan ik lachen om stomme dingen die ik doe. Zouden meer mensen moeten doen.’ 

Hoe ben je in Weert terechtgekomen?

‘In 1988 ontmoette ik Renate en in datzelfde jaar zijn we gaan samenwonen in Nederweert. Zij werkte als fysiotherapeute in Elsloo terwijl ik mijn bureau in Eindhoven had. Ergens in het midden was de ideale gezamenlijke plek. In 1992 kochten we dit huis in Weert en daar zijn we tot op de dag van vandaag heel blij mee. In 2000 sloeg hier in huis de bliksem in met een fikse brand tot gevolg. We moesten vijf maanden elders gaan wonen maar dat heeft de liefde voor dit huis niet verminderd. Verder heeft Weert de juiste sfeer en omvang om prettig te wonen met een prima voorzieningenniveau, een leuk centrum en gastvrije mensen. Wij voelen ons Weertenaren. Hier gaan we nooit meer weg.’ 

Na ruim 18 jaar als eigenaar/directeur van Brainhopper werd je fietsenmaker. Leg uit?

‘Dat had vooral te maken met m’n gezondheid. In 2015 is er een flink, goedaardig gezwel uit mijn twaalfvingerige darm verwijderd.’ Dat bleek nog maar een voorproefje van andere toestanden. In datzelfde jaar kreeg Martin een hersenvliesontsteking. Na twee weken ziekenhuisopname kwam hij in een langdurig revalidatietraject. ‘Ik had cognitief de nodige problemen, was extra gevoelig voor prikkels, drukte, harde geluiden en sneller mentaal moe. Toch weer aan de slag gegaan. Het klapstuk kwam eind 2018 in de vorm van een ontsteking aan een hartklep. Bacteriën vernietigden die klep volledig en ik kreeg uitvalsverschijnselen. Het was heel spannend, laten we het daar op houden. Er volgde een openhartoperatie en vier weken ziekenhuisopname. Ook daarna moest ik weer revalideren.’ Martin merkt in de loop van 2019 dat hij niet meer de oude wordt. Hij mist de scherpte, snelheid en souplesse waarmee hij z’n werk altijd heeft kunnen doen. ‘Ik kon niet meer de kwaliteit bieden die ik nodig vond en besloot te stoppen met mijn interim communicatiewerk.’

Carrièreswitch

Al in het najaar van 2019 was Martin begonnen aan een opleiding tot fietsenmaker in Maasmechelen. Dat kwam voort uit zijn voornemen om het zo rond z’n drieënzestigste rustiger aan te gaan doen en uit zijn belangstelling voor fietstechniek. Het idee: straks veel fietsen én elke week lekker een paar fietsjes repareren. Het liep iets anders.

‘Ik investeerde in gereedschap en richtte achter het huis een werkplaats in. Renate maakte op facebook melding van mijn nieuwe activiteit als fietsenmaker. Dat bericht werd heel vaak gedeeld en de volgende dag kwamen de eerste telefoontjes, mailtjes en appjes al binnen. De timing bleek – onbedoeld – perfect. Voorjaar en corona… Mensen gingen massaal fietsen. Die paar fietsjes per week repareren, werden er meerdere per dag. In de herfst van 2021 heb ik het aantal werkdagen teruggebracht naar drie.’

Martin verkoopt zelf geen nieuwe fietsen. Hij werkt prettig samen met enkele collega’s in Weert. Op zijn website lezen we: zoek je een goede (elektrische) stadsfiets of kinderfiets? Ga dan naar Goeden. Wil je een prachtige racefiets, gravelbike of mountainbike? Dan ben je bij Erkens Fietstechniek aan het juiste adres. ‘Op basis van die twee jaar ervaring kan ik natuurlijk onmogelijk de beste fietsenmaker van Weert zijn.’ Lachend: ‘Maar misschien wel de aardigste en meest communicatieve. Zie het maar als knipoog naar mijn vorige werk.’

‘Wat is nou mooier dan ‘s morgens een klant binnen zien komen met een kapotte fiets en hem ‘s avonds of een dag later weer tevreden op te zien stappen. Dat directe resultaat, daar geniet ik van. De 35 jaar in de communicatie waren prachtig. Maar behalve goed geld leverde het ook veel stress op. En het resultaat van je inspanningen is lang niet altijd zichtbaar. Of pas op langere termijn. Bovendien kreeg ik de laatste jaren steeds meer moeite met de maatschappelijke relevantie. Mijn werk als fietsenmaker geeft mij nu in elk geval meer zingeving en voldoening.’

Met welk advies zou je dit interview willen afsluiten?

‘Als je wat op leeftijd bent en niet meer lekker in je vel zit op je werk, zet dan eens op een rij welke mogelijkheden er zijn. Laat een keer uitrekenen wat het financieel voor je betekent als je enkele jaren eerder stopt. Welke andere aanvullende verdiensten zijn misschien mogelijk? Wat krijg je er allemaal voor terug? Misschien ben je wel vrijer dan je denkt.’