Mariakapel de Lichtenberg, verscholen in het groen

In deze uitgave van Weert Magazine, zo vlak voor de kerst, staat de Mariakapel op het Lichtenbergcomplex centraal. De kapel dateert uit 1957 en is van de hand van de Weerter architect Pierre Weegels die ook het openluchttheater ontwierp. Beide maken onderdeel uit van de grote internaatcampus, gebouwd door het toenmalige Bisschoppelijk College. Het rijksmonument De Lichtenberg bestaat uit vier onderdelen: het openluchttheater (cultuur), de Mariakapel (religie), de tennisbanen met ommuring en het (voormalige) zwembad (sport). De campus naar Amerikaans voorbeeld was een project van priesterleraar Jules Nabben. Leidend bij de opzet van zo’n campus is de klassieke opvatting: ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam’. Ook de Tranchée stamde uit deze periode en paste in dezelfde visie.

De Mariakapel was oorspronkelijk bedoeld voor de priesterleraren die hier de mis lazen en diensten bezochten. Voor de interne leerlingen vond hier jaarlijks de opening van het schooljaar plaats. Eind jaren ’60 verloren de verschillende onderdelen van het complex hun functie en werden niet meer onderhouden. Sommige – waaronder het openluchttheater – verkeren nu in zeer slechte staat. Dat geldt niet voor de kapel. Deze werd in 2014 door de gemeente, met steun van de Broederschap Weert, opgeknapt. Tegenwoordig wordt de kapel af en toe gebruikt voor exposities en intieme concerten.

Bijzonder is de deur van de kapel. Dit is een replica van het origineel dat ooit teruggevonden werd in de gracht rondom het complex. Op deze deur is een beslagen silhouet aangebracht van Maria met kind. De oorspronkelijke deur is opgeknapt en is te zien – beschermd door een glasplaat – als tafel in MuseumW.

De kapel ga je binnen via een betonnen trap bedekt met natuursteen. De voorzijde is een beeldvanger, een betonnen gevel met grote tegelmozaïeken en glas-in-lood ramen ontworpen door Harrie Martens, tekenleraar van het College. De ramen zijn gericht op het zuidwesten en zorgen bij zonsinval voor een schitterend effect binnen in de kapel.

De binnenzijde van de kapel (slechts 20 m2) heeft een opvallende paraboolvorm en is volledig opgetrokken uit Nievelsteiner zandsteen. Het altaar is van beton, waarbij opvalt dat het niet meer ‘naar God’ gericht is, maar naar het volk. Voor die tijd erg vernieuwend. Opvallend zijn de kleine ramen onder de dakrand die zijn voorzien van gekleurd glas voor speelse lichteffecten.

De kapel is gebouwd in de zogeheten ‘naoorlogse wederopbouwperiode’, een sobere tijd waarin ook bouwmaterialen schaars waren. De zandsteen is afkomstig uit een steengroeve bij Nivelstein net over de grens bij Kerkrade. Die groeve was in bezit van de neef van Erwin Russel, die naast mededirecteur van de meelfabriek ook lid was van het bestuur van het Bisschoppelijk College. Russel kreeg gedaan dat zijn neef alle Nivelsteiner zandsteen die je op De Lichtenberg aantreft, gratis naar Weert werd getransporteerd. Russel -vroom katholiek- was ook de initiatiefnemer voor de bouw van deze Mariakapel. Als dank is in de kapel een gedenksteen aangebracht voor Russel en allen die aan de totstandkoming van de kapel hebben bijgedragen.

Recht boven het altaar is een groot lichtgat gemaakt dat dienst doet als een lantaarn. Ook dit element is van beton en bevat honderden kleine glazen openingen die een grote hoeveelheid licht op het altaar laten vallen.

Bijzonder is de weg naar de kapel toe, ook wel het ‘brevierpad’ genoemd. (Brevieren = wandelend lezen in een gebedenboek). Het pad dus dat de priesterleraren in vroegere jaren aflegden op weg naar de kapel.
Langs het pad loopt een prachtig meanderende beek die vroeger vlak voor de kapel in een vijver uitkwam. Deze vijver is later gedempt.

Het gehele Lichtenbergcomplex is in 2011 rijksmonument geworden en is sinds 2017 eigendom van investeringsmaatschappij HQ (Horne Quartier). Begin 2024 start de restauratie van het openluchttheater wat uiteindelijk moet resulteren in hergebruik.

Met dank aan Stichting Behoud de Lichtenberg en Stadsgidsen Weert