Kerstmis, boodschap van licht en vrede

Het zijn verwarrende tijden. Straks is het Kerstmis en wordt overal ter wereld de boodschap van licht en vrede verkondigd. Die boodschap hebben we allemaal hard nodig. Vandaag misschien wel meer dan ooit. Hoor je erbij of hoor je er niet bij. We staan gemakkelijker tegenover elkaar dan naast elkaar. Met Kerstmis herdenken we de geboorte van Jezus. De diepere betekenis is: inkeren, bezinnen, anderen betrekken in een liefdevolle kring, onze welvaart delen.

Bij gelegenheid van het aanstaande kerstfeest vragen wij niet ‘wat zou jij doen met kerstmis?’, maar gaan we dieper in op de betekenis van het kerstfeest. We gingen in gesprek met twee mensen die ogenschijnlijk tegenover elkaar staan: Pastoor Amalraj Arockiam uit Stramproy en collega Ton Adriaens die zich heeft afgekeerd van de katholieke kerk.

Amalraj Arockiam (50) werd geboren in Sithoorvadi (Tamilnadu), India. Hij groeide op in een gezin met vijf kinderen. In 2001 werd hij tot priester gewijd. In 2012 werd hij kapelaan in de parochies Hulsberg, Nuth, Wijnandsrade en Vaesrade. Sinds december 2019 is hij pastoor voor de parochies Stramproy, Altweerterheide, Swartbroek en Tungelroy.

Ton Adriaens (69), is geboren en getogen in Weert. Veertig jaar was hij als projectleider en/of leerkracht verbonden aan Gilde Opleidingen of een van haar rechtsvoorgangers. Net als ‘vastelaovundj’ zit schrijven en acteren hem in het bloed. Hij schreef sketches, liedjes en conferences en was schrijver/verteller en regisseur bij twee grote openluchtmusicals. Nog steeds is hij actief als speler/schrijver in theatergezelschap De Weerse Prei. In september 2015 trad hij als redacteur en columnist toe tot de redactie van Weert Magazine. Vanwege de vele misstanden heeft hij zich in 2010 laten uitschrijven als lid van de katholieke kerk.

Verlangen naar kracht en steun

We gaan terug naar ruim 2000 jaar geleden. De geboorte van Christus. Christenen geloven dat Jezus de Zoon van God is. God heeft Hem naar de aarde gestuurd om te laten zien hoeveel God van mensen houdt. Pastoor Amalraj Arockiam (voor het gemak, en met zijn goedvinden, noemen we hem in het vervolg: Amal) pakt hier het verhaal verder op. ‘Het was in die tijd dat er duisternis was onder de mensen, er heerste armoede en eenzaamheid. De mensen verlangden naar Iemand die hen kracht kon geven, steun en moed. Een Messias die vrede en gerechtigheid kwam brengen.

Goed beschouwd zijn er wel paralellen te trekken met onze huidige tijd. Ook nu leven we in een sombere tijd. Ook nu is er eenzaamheid en zelfs armoede. En wat zien we? Mensen staan op om anderen te helpen nu we worden geconfronteerd met een pandemie. Ik ben erg trots op de vrijwilligers en de leden van verenigingen hier in Stramproy die helpen de eenzaamheid van anderen te verlichten. Maar ook om elkaar te helpen bij alledaagse dingen, zoals boodschappen doen of om iemand te begeleiden naar de dokter of het ziekenhuis.’

Ton luistert aandachtig en zegt dan: ‘Dan heb ik, net als de meeste mensen, ook een stukje Messias in mij. Iets over hebben voor een ander, een stukje menslievendheid tonen. De woorden “waarden en respect” zijn daar direct mee verbonden. En iedereen die een goede opvoeding krijgt, weet wel wat goed en slecht is. Ik denk dat ik meer dan ooit tevoren bezig ben met religie. Maar ik ben geen voorstander van een volgzame kudde. Om “goed” te leven heb ik geen herder nodig. Zo’n herder heeft mij besodemieterd en de kerk heeft mij teleurgesteld. Vanwege misstanden in diezelfde kerk heb ik mij ook laten uitschrijven uit het register.

In alle heilige boeken, van bijbel tot koran en van de tora tot de tripitaka, wordt Jezus beschreven als een charismatische man. Dan kan het toch niet zo zijn dat maar één richting de juiste is. Wij allemaal moeten leven als Jezus, of in ieder geval in de zin van Jezus, en niet naar wat een “herder” ons voorschrijft.’

Verbinding

Amal: ‘De kerk is een instituut. Jezus is de kerk met zijn twaalf apostelen begonnen. Petrus werd aangesteld als hoofd van de kerk. Wat betreft de voorgangers is er een bepaalde hiërarchie. Met het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie in de jaren zestig van de vorige eeuw is de katholieke kerk al bij de tijd gebracht (aggiornamento). Naar mijn idee mag dat nog meer aangepast worden. Het fundament van de kerk mag op de eerste plaats liggen bij de mensen, de gelovigen, de parochianen, en dan pas de priester. Een priester, bisschop of paus mag een goede herder zijn om de kudde te leiden. De herders zijn nodig om zoals bij een instituut of een bedrijf zaken in goede banen te leiden. Naar mijn mening mag de taal in de liturgie, vooral in de eucharistieviering, en ook wel in de muziek meer aangepast worden. Gebruik gewone taal zodat jonge mensen het goed begrijpen. Maar ook de balans zoeken tussen religie en spiritualiteit. Jongeren verstaan de taal niet meer. Letterlijk en figuurlijk. Als ik zie hoe er carnaval wordt gevierd (ook een christelijk feest!), moet er toch verbinding mogelijk zijn. Alleen conservatisme of wetten en regels van de kerk werken niet meer. Het is belangrijk om te zoeken naar een middel om jongeren bij geloof en kerk te betrekken in hun eigen taal. De kerk moet ook openstaan voor de gedachten en meningen van de mensen.’

Naastenliefde

Ton brengt in dat je altijd respect voor elkaar moet hebben, ook al heb je niet dezelfde mening. Hij fronst zijn wenkbrauwen en vraagt Amal: ‘Er zijn zoveel religieuze stromingen. Is uw stroming de enig juiste?’
Amal: ‘Iedereen zoekt zijn eigen weg. We weten dat er boven de natuur iets moet bestaan. Noem het maar een “supreme power”. Er zijn veel wegen die naar Rome leiden, is geen loze kreet.’

Het antwoord op de vraag of het katholicisme de enig juiste weg is, komt niet. Wel legt Amal uit hoe hij tot zijn geloof is gekomen. In India leven ruim 1,3 miljard mensen. Een ruime meerderheid van 80% is hindoe, 14% is moslim en maar zo’n 3,5% is katholiek. Volgens de overlevering was de apostel Thomas in het zuiden van India waar hij het geloof bracht. Een bot van hem wordt daar als relikwie bewaard. Amal benadrukt dat hij vanuit een eeuwenoude traditie is opgegroeid met het katholieke geloof. Hij heeft er moeite mee dat er tegenwoordig veel gezegd wordt dat kinderen zelf moeten kiezen. ‘Hoe kan een kind kiezen voor iets dat hij niet kent?’
Ton beaamt dat veel kinderen niets meer hebben met religie omdat ze ook nauwelijks geconfronteerd worden met informatie over de verschillende richtingen. ‘Voedt kinderen kritisch op. Leer ze hoe je goed moet leven en wat naastenliefde is.’
Amal wijst naar een boom in zijn tuin: ‘Deze boom is zo mooi en prachtig kunnen worden omdat hij goed verzorgd is. Hij is op tijd gesnoeid en als het nodig was, werd hij ondersteund.’ Een mooie metafoor.

‘Waarom God?’

Door het jaar heen zijn de kerken leeg. Met Kerstmis zijn ze tot de nok toe gevuld. ‘Dat is traditie’, is dan meestal de verklaring.’ Amal heeft er begrip voor dat mensen niet, of niet meer zo vaak in de kerk komen. Het is een andere tijd. Mensen zijn druk en bezig met werk en carrière. Toch zou hij ervoor willen pleiten om eens wat vaker naar de kerk te gaan. Om stil te zijn, voor bezinning en reflectie.
Ton: ‘Stil zijn, bezinnen en reflecteren kan ik overal. Als ik iedere week een inspirerend verhaal zou kunnen horen, mag dat ook in de kerk. Maar een verhaal dat mij steeds in één richting wijst, daar kan ik niets mee. In de natuur kan ik ook die bezinning vinden.’
Amal: ‘Daar ben je ook dicht bij God. Want vraag jij je nooit af wie de wereld heeft gemaakt?’ Ton aarzelt niet. Hij is meer van de wetenschappelijke benadering. Ook vraagt hij zich af waarom God bepaalde dingen laat gebeuren. Het overlijden van een jonge moeder, het overlijden van een baby, andere vreselijke dingen. ‘Is dat de wil van God?’
Die vraag heeft Amal zich ook wel gesteld. Bijvoorbeeld toen zijn broer op jonge leeftijd dodelijk verongelukte. Uiteindelijk heeft hij het aanvaard en troostte hij zich met de gedachte dat als zijn broer niet was overleden, hij een gehandicapt en moeilijk leven zou hebben gehad.

Twijfel, boosheid, ongeloof, ook dat is het leven. Uiteindelijk probeert iedereen een antwoord te krijgen. Soms kan geloven in God dienen als steun en toeverlaat, maar we worstelen ook met het zwijgen van God.

Wens

Met Kerstmis in het verschiet wil Amal graag een wens uitspreken: ‘Toen Jezus geboren moest worden, vonden zijn ouders alleen een gammele stal en was een kribbe zijn wieg. Toch waren alle mensen blij. Nu hebben we talloze prachtige gebouwen die leeg staan, maar de harten van de mensen zijn gesloten … laat de mensen hun harten openen en met elkaar praten en in vrede naast elkaar leven.’
Ton sluit zich graag aan bij die wens en hoopt dat met die gedachte mensen zich verstandiger gaan gedragen en niet tegenover elkaar gaan staan en anderen hun mening willen opdringen met machtsvertoon en geweld.’