Jo van Geneijgen: ‘Nooit gedacht dat mijn documentaires zo succesvol zouden worden’

Amateurdocumentairemaker Jo van Geneijgen (71) heeft al een vijftal documentaires op zijn naam staan en werkt alweer aan het volgende project. Jo is geboren en getogen ‘op Luuëke’, vlak bij de oude St. Jobkapel aan de Leukerstraat. Leukenaar in hart en nieren,  woont al zijn hele leven in dit Weerter kerkdorp. Na zijn huwelijk met Netty Stroek woonden ze eerst samen in de De Ruyterstraat en vanaf 1995 in het ouderlijk huis aan de Middelstestraat.
De totstandkoming van de filmdocumentaire ‘Leuken in vroeger jaren’ en het 400 pagina’s tellende boek ‘Leuken: Tijdsbeeld van Toen’ zijn te beschouwen als een levenswerk. Al in 2011 begon Jo oude foto’s en beeldmateriaal te verzamelen en in januari 2023 ging de film dan eindelijk in première bij Gotcha! Cinema in Weert. Er volgden tien uitverkochte voorstellingen en ten tijde van het verschijnen van deze editie van Weert Magazine zijn daar vrijwel zeker weer twee uitverkochte zalen aan toegevoegd.
Tussendoor leverde hij andere documentaires af, werd het boek gepubliceerd en verdeelde hij de helft van de opbrengst van het boek onder de verenigingen van Leuken. Met de andere helft realiseerde hij op het schoolterrein tegenover zijn woning een herinneringsmonument bestaande uit twee symbolische muurtjes met daarop twaalf in cortenstaal uitgevoerde plaquettes met afbeeldingen van de oude scholen en andere prominente gebouwen op Leuken en uit de geschiedenis van dit kerkdorp. Uit de sloop van de oude Arnoldusschool verzamelde hij eigenhandig de oude stenen waarmee de muurtjes werden opgetrokken.

Jeugd

Als jongste kind, met naast vader en moeder nog vier broers en een zus, groeide ik op in een gezin van werkers. Op woensdagmiddagen ging ik vaak naar de boerderij van opa en oma in Swartbroek. Er moest gewerkt worden: Aardappelen rapen, het ’krottekèrke’ van opa vooruit trekken, er was altijd veel werk te verzetten.

Na de lagere school werd het voor mij, zoals dat met de meeste jongens uit een arbeidersgezin ging, de ambachtsschool aan de Jan van der Croonstraat. Na drie jaar ging ik als metaalbewerker aan de slag bij Staalbouw Weert. Ik was pas vijftien, klein en tenger; om aan de bankschroef te kunnen werken moest ik op een pallet gaan staan. Na negen maanden ging het opleidingsdeel van dit bedrijf failliet en moest ik op zoek naar iets anders. Samen met mijn moeder ging dit ‘menneke’ solliciteren bij Smeets Drukkerijen en werd ik aangenomen. 

Mijn oudere broers waren lid van het fluit-en tamboerkorps Schutterij St. Job. Na repetities, uitvoeringen of schuttersfeesten werd er geregeld een biertje gedronken met alle gevolgen van dien. Mijn ouders vonden het dan ook geen goed idee dat ik ook lid werd van de Schutterij. Ik ging bij de scouting, Jong Nederland heette dat toen. Bij het kampvuur werd gezongen en werden sketches opgevoerd. Daar ontstond mijn liefde voor het maken van muziek en voor de latere optredens tijdens de bonte avonden van de Zweeloeëre. 
Als tiener zat ik samen met mijn broer Jac, Peter van Eijk, Jac Smolenaers en Jan Gielis in ‘The Antipodes’, een van de vele ‘beatbandjes’ die Weert in de jaren zestig van de vorige eeuw rijk was. Jan Gielis was als leadzanger een geweldige vertolker van liedjes van de Bee Gees.

Loopbaan

Bij Smeets begon ik als  ‘bandjongen’ op de afdeling display. Al vrij snel werd mij een opleidingsbaan bij de technische dienst van Smeets-Safran aangeboden. Later volgde een opleiding tot rotatiedrukker. Ik heb er een geweldige tijd gehad met een goede werksfeer en leuke collega’s. Na diverse interne opleidingen werd ik teamleider aan een rotatiepers.

Donkere bladzijde

In 2008, twee maanden voordat ik veertig jaar in dienst was, raakte ik met beide onderarmen bekneld in een draaiend onderdeel van de rotatiepers. Een zeer oplettende collega kon dat onderdeel gelukkig net op tijd stopzetten en daarmee erger voorkomen. Ongeveer een uur zat ik bekneld voordat ik door de brandweer en collega-monteurs kon worden bevrijd. Voor mij voelde dat uur als een eeuwigheid. Met een ambulance werd ik afgevoerd naar het St. Jans Gasthuis. Dit ongeval heeft veel impact gehad. Het mentale en lichamelijke herstel heeft ruim vijf jaar in beslag genomen. Na enkele operaties en therapie kon ik lichamelijk gelukkig weer goed functioneren. Het psychische herstel verliep moeizamer. Wat veel mensen niet weten omdat ik het er liever nooit over heb, is dat ik er een posttraumatische stressstoornis (PTSS) aan over heb gehouden. Ik kan er nu redelijk tot goed mee omgaan maar af en toe speelt het mij toch weer parten.

Vastelaovendj

Ik ben verknocht aan Leuken. De verbondenheid met Leuken bracht mij samen met schoonzus Petra Stroek en vriend Mart Meulen in 1988 op de planken van de bonte avonden van de Zweeloeëre in zaal Hof van Leuken. Als zang- en cabaretgroep De Lellebellies namen wij elf jaar lang Leukenaren en gebeurtenissen op de hak. Daarna zat ik nog jaren in de organisatie van deze bonte avonden en was ik jurylid bij de optocht op Leuken.

Ook het schrijven van carnavalsliedjes was en is een van mijn hobby’s. Al in 1995 deed ik mee met het Lidjesfestival van de Rogstaekers. In 2005, 2006 en 2009 werden mijn door Patrick Hendrikx gezongen liedjes zelfs eerste. Ook in Nederweert en Stramproy was ik succesvol met carnavalsliedjes en in 2005 werd mijn liedje ‘De Zomerzon’, gezongen door Patrick, op L1 uitgeroepen tot zomerhit.

In 2006 werd ik verrast met de SLV Orde van de Zilveren Buut die mij tijdens een bonte avond ‘in de stad’ werd uitgereikt. Toen ik weer enigszins hersteld was van mijn ongeval bij Smeets vroeg Mark Bouwmans van de Rogstaekers mij zitting te nemen in de werkgroep artistiek die de organisatie van de Gulden Humor in 2010 op zich nam. Voor mij een intensieve en leerzame periode. Prachtig om van dichtbij mee te maken hoe een grote groep enthousiaste ‘Wieërter minse’ dit voor elkaar kreeg.

Boek 

Je hebt enkele jaren gewerkt aan het boek ‘Leuken: Tijdsbeeld van Toen’. 
Wat was de aanleiding? 

De historie van de wijk Leuken heeft altijd mijn interesse gehad. Het viel me op dat er over de geschiedenis van Leuken weinig te vinden was, op een boekje uit 1988 na dat verscheen bij het vijftigjarig bestaan van de parochie. Foto’s stonden er bijna geen in. Daarom begon ik in 2011 foto- en filmmateriaal te verzamelen. Ik kwam in contact met oud-wethouder Tjeu van Hoef die mij van veel informatie voorzag. Ook zocht ik in het gemeentearchief en in archiefboekjes van verenigingen. Twee jaar heb ik bij families hier op Leuken materiaal verzameld. Soms kreeg ik schoenendozen vol foto’s aangereikt. 

Bij de oude beelden hoorden ook verhalen. Met een camera werden interviews met inwoners van Leuken opgenomen over wat zij nog van vroeger wisten. Er kwamen verhalen over de kerk, het verenigingsleven, de oude smidse aan de Roermondseweg, de cafés van Leuken en de rivaliteit tussen de gehuchten Leuken en Moesdijk. Ook het verhaal over de Engelse bommenwerper die in 1942 neerstortte in een weiland kwam mij zo ter ore. Na enig researchwerk wist ik foto’s te achterhalen van zowel de Duitse piloot die de Halifax neerhaalde als van het Engelse bemanningslid dat destijds dood in een sloot werd gevonden.

Geleidelijk had zich de gedachte ontwikkeld er een film van te maken. Maar er was inmiddels zoveel materiaal voorhanden dat het idee van alleen een dvd wat naar de achtergrond verdween en het meer voor de hand lag een boek te maken. In die periode benaderde ik oud-onderwijzer Hub Bukkems om ook een aantal verhalen voor dit boek te willen schrijven. Hij verleende spontaan zijn medewerking en we schreven ieder de helft van de verhalen. Grafisch ontwerpster Inge Korten ontwierp het boek en onze zoon Wes stelde het als eindredacteur samen.  

Film

In 2016 kwam het boek uit. Toen pakte je het idee van de film weer op. Waar en hoe heb je de kennis voor het maken van een film opgedaan? 

Interesse in fotografie en film heb ik altijd gehad. Ik heb online vele instructiefilmpjes bekeken, bewerkingsprogramma’s aangeschaft en me steeds verder bekwaamd in het vak. Ik had thuis vroeger een super-8 filmcamera en heb een tijdje een eigen donkere kamer gehad. De met een super-8 camera opgenomen filmpjes speelde ik later met een oude projector af en nam ze dan opnieuw vanaf het projectiescherm digitaal op. 
Na het uitbrengen van het boek had ik dus nog heel wat opgenomen interviews met mensen van Leuken op de plank liggen. Toch kwam het onderwerp voor mijn eerste documentaire uit een andere hoek.

‘De Wêrf’

Aanleiding voor deze documentaire was de vondst van bijna 70 jaar oud beeldmateriaal van de Weerter scheepswerf door oud-directeur Frans Driessens. Zijn zus Jeanne, een vriendin van ons, kwam er met mij over in gesprek. Ik bekeek de beelden en raakte meteen enthousiast. De familie Driessens liet ze bij een gespecialiseerd bedrijf in Eindhoven digitaliseren en ik voegde er veel oude foto’s en een interview met oud-werknemer Bèr Daniëls aan toe. Ook kwamen er nog foto’s van Karel Driessens boven water. Het geheel werd een documentaire van een uur die in 2018 volle zalen trok in Zaal Dennenoord en waarmee ik in 2019 de derde plek op het Limburg Film Festival behaalde.

‘Wertha Brouwerij Weert’

Van het een kwam het ander. Huub Raemaekers, die samen met Ruud Koppens de mouttoren van de oude Wertha Brouwerij een nieuwe bestemming wilde geven, benaderde mij om een documentaire te maken over deze legendarische Weerter bierbrouwerij. Ik dook in boeken en archieven en er werden interviews met oud-werknemers en omwonenden van de brouwerij op beeld vastgelegd. Het leverde prachtige verhalen en anekdotes op over onder andere ‘Frits van de Wertha’, die vroeger met paard-en-wagen het bier naar de Weerter binnenstad bracht. De film werd drie keer in theater De Huiskamer vertoond en zal straks in lange versie en in verkorte vorm te zien zijn in het Wertha-museum in de mouttoren.

‘Smeets-Safran’

Tussendoor maakte ik ook nog een korte film over de geschiedenis en het ontstaan van Smeets-Safran Rotatiedrukkerij in de jaren zestig. Deze documentaire was te zien in de bibliotheek in Weert tijdens een expo over drukkerij Smeets.

Minidocumentaire ‘Herinneringsmuur Leuken’

De herinneringsmuur die in 2018 werd gerealiseerd in het park in het centrum van Leuken was voor mij de aanleiding om hierover een educatieve film te maken voor het IKC Leuken, het integraal kindcentrum voor onderwijs en kinderopvang. De film legt in woord en beeld in het kort de betekenis van de twaalf plaquettes uit. De kinderen van groep 7-8 hebben deze herinneringsmuur geadopteerd. Zij krijgen hier geschiedenisles over en houden de muurtjes en de directe omgeving schoon.

Documentaire ‘Leuken in vroeger jaren’

In januari 2023 ging dan eindelijk de film over Leuken in première bij Gotcha! Cinema Weert. Vanaf 2016 was ik bezig geweest met het schrijven van het script en het samenstellen van de film. Toen de film klaar was heb ik Hub Bukkems gevraagd de voice-over in te spreken. Hij heeft dat met een rustige en aangename stem heel goed gedaan. Er volgden tien uitverkochte zalen en op 25 en 26 november zijn er nog twee extra voorstellingen aan toegevoegd. Een onverwacht succes dat ik in mijn stoutste dromen nooit had verwacht. Zonder al het aangeleverde foto- en filmmateriaal en de medewerking aan interviews was mij dit nooit gelukt. De meeste interviews werden in 2014 en 2015 opgenomen. Jammer dat een aantal geïnterviewden inmiddels is overleden.

Zijn er al plannen voor een volgend project?

Daar ben ik al mee bezig! Het wordt een documentaire in opdracht van de Stichting Behoud de Lichtenberg: Een klankbeeld over het Bisschoppelijk College en De Lichtenberg, een idee uitgewerkt door Stadsgidsen Weert. Het openluchttheater was een onderdeel van de plannen die directeur Petrus Moors en provisor Jules Nabben destijds hadden met ‘hun’ college als baanbrekend onderwijsinstituut: een enorme schoolcampus aan de Kazernelaan met een nabijgelegen complex voor sport en cultuur, het openluchttheater en een voetbalstadion in de bossen van de IJzeren Man.

Andere hobby’s?

Op de facebookpagina ‘Luuëke van vreuger’ plaats ik nog geregeld foto’s en films uit mijn archief. Verder gaat het Weerter dialect mij na aan het hart. Ik ben lid van Veldeke Weert en zit ik al enkele jaren in de jury van de declamatiewedstrijd voor de jeugd. 

Netty en ik wandelen bijna elke dag in het buitengebied op Leuken en Roeventerpeel, De Krang of het Weerterbos. Maar de mooiste wandelingen zijn toch de wandelingen in Zuid-Limburg. Een dag wandelen in het Zuiden is voor ons als een dag vakantie in het buitenland.