‘Het haventje is knus en intiem en Weert is een leuke stad’

Weert beschikt al bijna 200 jaar over een kanaal en een haven nabij het centrum van de stad. Begin 1800 wilde Napoleon een waterverbinding tussen de haven van Antwerpen en de Rijn. Zodoende gingen duizenden arbeiders ten westen van Weert aan de slag met het graven van ‘groot canaal van het noorde’; het ‘Grand Canal du Nord’ zoals het later bekend werd. In 1810 al staakten de werkzaamheden. Het resultaat was wel dat er een langgerekte diepe kuil zonder water door het Weerter land liep.

In 1822 werd een begin gemaakt met de aanleg van de huidige Zuid-Willemsvaart, die zou gaan lopen van Maastricht tot Den Bosch. Het door Napoleon uitgegraven tracé bij Weert werd meegenomen. Het kanaal was toen met 122 km het langste kanaal van Nederland. In Weert lagen drie bruggen: de Beekpoortbrug (de latere stadsbrug), één sluis (nr. 16) en één spoorbrug. Ter hoogte van de Biest was er een veerpont. Deze werd in 1867 vervangen door een brug.

Door het toenemende watertoerisme werd in 1991 de parkeerplaats uitgegraven en de passantenhaven aangelegd. Hier konden plezierjachten aanleggen en van hieruit het centrum bezoeken. De haven bevat 22 ligplaatsen die van 1 april tot 1 oktober gratis zijn. Ook water, elektriciteit en wifi is kosteloos. Deze verandering verhoogde het bezoekersaantal nadat de haven er ongebruikt bij lag toen het liggeld rond de € 25,- bedroeg. Veel schippers klaagden hierover, het gebruik liep enorm terug, waarop het liggeld volledig werd afgeschaft. Sindsdien is de haven populair onder eigenaren van plezierjachten. Ook de ondernemers in de Weerter binnenstad profiteren van deze vorm van toerisme.

Nadat het kanaal gerealiseerd was werd nabij de stadsbrug een industriële haven gegraven. Hier konden schepen zand, grind en andere bouwmaterialen lossen. De ingebruikname van de Zuid-Willemsvaart en de haven stimuleerde de industriële ontwikkeling van Weert. Dat zorgde ervoor dat veel bedrijven zich vestigden langs het kanaal, zoals de meelfabriek, de pijpenfabriek, Landbouwbelang, Wertha brouwerij en de brandstoffenhandel van Aubel. Later maakten ook Philips, de Globe en Weegels Beton gebruik van het kanaal. Eerder waren er geen kades rondom de haven, maar schuin oplopende taluds. Dat maakte het lossen aan de kades eenvoudiger. In 1968 werd de haven gedempt en kwam hier een parkeerplaats voor bezoekers aan de stad. Jarenlang meerde ook de boot van Sinterklaas aan langs deze parkeerplaats.

Theo en Brigit van Gulik komen al jarenlang met hun boot naar Weert. Het echtpaar komt uit Maastricht en legt met plezier aan in de Weerter haven. “Het is hier knus en intiem. Weert is een leuke stad en we kennen inmiddels veel mensen die rondom de haven wonen. Het is gewoon gezellig hier”, vertelt het stel. Hun boot – een 10 mtr. lange cruiser – onderhouden ze tijdens hun tochten. “Beetje schilderen, opknappen en nu laten we door een bedrijf hier uit de buurt een nieuwe kap maken”, legt schipper Theo uit. Het paar heeft zo’n vijf weken vakantie en verblijft op de mooie wateren in Nederland, mede door de hoge dieselprijs zijn internationale tochten minder aantrekkelijk geworden.

Ook ander bezoekers zijn positief over de passantenhaven aan de Kasteelsingel. Tom en Annemie Blanckers leggen elk jaar in Weert aan. “Weert heeft een leuk centrum en vriendelijke mensen. Daarnaast is de omgeving prachtig en omdat we de fietsen bij ons hebben, kunnen we mooie tochten maken. We missen wel Bennie de havenmeester. Hij zorgde voor een opgeruimde omgeving en hielp je met van alles”, vertelt Tom. Hun boot, de Nova-Vita een Limburgs product gebouwd bij Linssen Yachts in Maasbracht, is een luxe boot van 11.60 mtr. Een bijzondere foto siert hun kajuit; een portret van hun begin dit jaar onverwacht overleden dochter.

Naast de haven ligt de Stadbrug. Deze hefbrug heeft vier pylonen waardoor een breed wegdek mogelijk was. De brug werd in 1968 gebouwd ter vervanging van de oude draaibrug die hier jaren dienstdeed. Wanneer een schip moest passeren diende de brugwachter handmatig de brug open te draaien. Door het draaipunt midden op de brug ontstond er een te smalle doorgang en was het een obstakel voor de scheepvaart. Daarnaast nam het handmatig open- en dichtdraaien te veel tijd in beslag. In 2009 werd de Stadsbrug opgeknapt, waarbij de torens de huidige zwarte kleur kregen. Vanaf dat moment werd het beheer van de brug overgedragen van de gemeente aan Rijkswaterstaat en is de brugwachtersfunctie opgeheven.

Jarenlang was brugwachter Ben Wenteler ook actief als havenmeester. Hij hield het gebied rondom de brug en haven schoon, verleende service aan schippers, inde het liggeld en stond iedereen met raad en daad bij. Ook deelde Ben folders en flyers uit aan de bezoekers van de haven en zorgde zo voor de promotie van binnenstad en ondernemers. Sinds de bediening van de bruggen op afstand gebeurt, is Ben niet meer actief als brugwachter en havenmeester.