Gemeente Weert erg vooruitstrevend ‘We kunnen het niet alleen.’

Weert is al jaren op veel fronten een vooruitstrevende gemeente, won de Nederlandse milieuprijs, was de Groenste Gemeente van de wereld en Sportstad van Nederland. Ook op het gebied van biodiversiteit en duurzaamheid is Weert een kartrekker. Voor deze MVO-Special maakten we kennis met drie ‘nieuwe’ ambtenaren die een mooie, maar lastige taak hebben: ‘Wees zuinig op onze planeet en breng dit over op de burger’. We maken graag kennis.

In de groene omgeving van het Natuur- en Milieucentrum van Weert gaan we het gesprek aan over wat er komt kijken bij het instandhouden van onze planeet. We maken kennis met een duurzaamheidscoördinator, een medewerker klimaatadaptatie en een stadsecoloog. Het is door de gedreven inzet en aanpak van wethouder Gabriëls dat Weert op dit gebied zo voortvarend te werk gaat. Hij heeft dit thema erg hoog op zijn agenda staan. Deze raadsperiode is er daadwerkelijk geld vrijgemaakt om de zaken aan te pakken en uit te rollen.

Tjalle Fijlstra is sinds 1 januari 2019 in dienst als duurzaamheidscoördinator. “Ik heb als taak de coordinatie van het duurzaamheidsbeleid uit te voeren. Hierin staan drie speerpunten waarop we ons concentreren: energie, klimaat en biodiversiteit. Weert wil in 2040 een energieneutrale gemeente zijn. Dat wil zeggen dat de energievraag volledig door hernieuwbare bronnen wordt voorzien (bijv.
zon, wind, aardwarmte of waterkracht). Een energieneutrale gemeente pakt dit aan door de energievoorziening anders in te richten en de manier waarop energie wordt geproduceerd te veranderen. Dit om de CO2 uitstoot te beperken. De uitstoot zorgt voor een versterkt broeikaseffect dat leidt tot een versnelde opwarming van de aarde. Landelijk is een klimaatwet aangenomen die eist dat elke gemeente dit voor 2050 rond heeft. Dit beleid raakt iedereen, zowel burgers als bedrijven en organisaties. Energieneutraal betekent in de praktijk dat gebouwen geen aardgas meer gebruiken en op duurzame wijze in hun energiebehoefte voorzien. De gemeente Weert is bezig om bewustwording te creëren hoe noodzakelijk deze verandering is en hoe we dat kunnen gaan realiseren. Want, we moeten nu iets doen met z’n allen, anders gaat onze planeet er langzaam aan. In Noord- en Midden-Limburg werken we hiervoor ook al samen met andere gemeenten. Je hoeft niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. In onze regio – vooral in Weert – is veel restwarmte beschikbaar. Dat is de warmte die vrijkomt bij productiebedrijven. Door deze op een of andere manier op te slaan ben je in staat om veel woningen van warmte te voorzien. Nu gaat de warmte de lucht in en zijn we ze kwijt.

Een ander mooi voorbeeld is het onlangs geopende zonnepark in Altweerterheide. Het eerste coöperatieve zonnepark van Limburg. Veel inwoners hebben zich daar verenigd in een coöperatie (Weert Energie) en gezamenlijk (ondersteund door de gemeente) grondgebonden zonnepanelen aangelegd. De investeringen zijn gedaan door de inwoners en de opbrengsten (energie) zijn voor diezelfde inwoners. Een overschot wordt opgeslagen in ‘batterijen’. Een geweldig voorbeeld van samenwerking tussen burgers en overheid. En voor beiden met hetzelfde doel.”

Een geveltuin aanleggen in maar vier stappen! Meer groen in de tuin zorgt voor een aangenamer (woon)klimaat. Niet elke woning heeft een voortuin. In dat geval is een geveltuin een goed alternatief. En een geveltuin is eenvoudig aan te leggen. Wethouder Geert Gabriëls: “In veel steden zie je mooie groene geveltuinen die de inwoners in hun straat aanleggen. Dat kan en mag in Weert natuurlijk ook!”

Voor dieren en klimaat Met een geveltuin zorg je voor meer natuur in de stad. Het trekt vogels aan. Ze bouwen er een nest of vinden er een slaap- en schuilplaats. Gevelplanten beschermen ook je huis. In de winter zorgen groenblijvende klimplanten ervoor dat de muur niet te sterk afkoelt en het binnen warmer blijft. In de zomer zorgen de planten er juist weer voor dat je muur koeler blijft en het binnen minder snel opwarmt. Doordat de planten langs je gevel de stenen koel houden tijdens warme zomerdagen en water verdampen, functioneren groene gevels ook als een natuurlijke airconditioner van de stad. Last but nog least: planten filteren fijnstof en geven zuurstof af waardoor onze luchtkwaliteit verbetert.

Als u er planten in zet die goed zijn voor bijen en vlinders, ondersteunt u ook nog de biodiversiteit. Lees voor u begint de tips en voorwaarden. Die vindt u op www.heerlijkweert.nl onder ‘Natuur in en om de stad’.

Naast Tjalle is Renata Bruinsma ook een nieuwe medewerker in Weert. Zij is sinds 1 mei 2019 de stadsecoloog. Zij legt uit wat deze titel inhoudt: “In mijn functie ben ik verantwoordelijk voor de biodiversiteit in onze gemeente. ‘Bio’ betekent leven, ‘diversiteit’ betekent afwisseling of verscheidenheid. Biodiversiteit is een term voor alle verschillende soorten planten en dieren die we op aarde hebben. Het is belangrijk dat we – bijvoorbeeld – niet alleen meeuwen hebben, maar ook mussen; niet alleen maar gras, maar ook bloemen. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur. Omdat er verschillende soorten zijn, blijft de natuur in evenwicht. Biodiversiteit is belangrijker dan je misschien zou denken. Meer dan veertig procent van de medicijnen die wij gebruiken, komen voort uit de natuur. Daar moeten we dan ook erg zuinig op zijn. Het gaat niet goed met de zogeheten ecosystemen. Ongeveer 1 miljoen soorten op aarde verdwijnen als er niets gebeurt. Uiteindelijk wordt het bestaan van de mens bedreigd omdat we het ecosysteem uit balans halen. Biodiversiteit zorgt voor schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. Het levert ook voedsel en grondstoffen voor huisvesting, kleding, brandstof en medicijnen. Deze natuurlijke hulpbronnen zorgen dat we kunnen bestaan.”

“Met kleine acties en initiatieven worden inwoners meer bewust gemaakt van dit probleem en van de kleine oplossingen. Bijvoorbeeld met de ‘operatie Steenbreek’. Dit is een landelijke actie die stimuleert om tegels en stenen uit de bestratingen te halen en daar planten of struiken voor in de plaats terug te brengen (zie kader). Dit lijkt misschien klein, maar het is goed voor de waterafvoer, voor de temperatuur (want stenen verhitten en planten absorberen) en voor de kwaliteit van de lucht. Ook worden er zogenaamde ‘Tiny Forests’ aangelegd.

Een ‘Tiny Forest’ is een bosje ter grootte van een tennisbaan. Het minibos is een prettige plek voor dieren en mensen en zorgt bovendien voor verkoeling, meer biodiversiteit en waterberging bij zware regenval. Het eerste Tiny Forest is dit voorjaar geplant bij de Brede School Moesel. Een tweede komt in Leuken. Daarna volgen er nog twee in Graswinkel en in Molenakker. Het wordt aangelegd met hulp van kinderen, die ook betrokken worden bij het onderhoud en er zijn een soort praktijknatuurlessen op scholen. Het is bewezen dat groen op een schoolplein het pesten enorm terugbrengt en de leerprestaties bevordert.
Renate gaat verder: “Een ander voorbeeld waarmee de gemeente de biodiversiteit wil stimuleren is het ecologisch bermbeheer. Zo worden bijvoorbeeld de geluidswallen langs de Ringbanen en de haag in de middenberm van de Eindhovenseweg niet of veel minder gemaaid en gesnoeid. Hierdoor kunnen insecten (en daarmee andere soorten zoals vogels) zich beter handhaven. Inwoners kunnen op een eenvoudige manier een steentje bijdragen. Door bij het afbreken van een schuurtje goed te kijken welke diertjes zich hier genesteld hebben en deze op een of andere manier terug laten keren. Kleine zaken, waarin inwoners van belangrijke betekenis zijn in het verbeteren van de biodiversiteit. Er is sinds kort een nieuwe website: www.heerlijkweert.nl. Hierop staan veel eerlijke en duurzame initiatieven waarmee we samen het verschil kunnen maken. Voor onszelf maar zeker voor de generaties na ons. Doelstelling van deze site is om Weert gezamenlijk groener te maken. Inwoners kunnen hier inspiratie opdoen over wat ze zelf kunnen realiseren. Je kunt lezen wat de gemeente allemaal doet voor een groener en duurzamer Weert. En weet dat veel initiatieven door de gemeente financieel of organisatorisch ondersteund kunnen worden. Een duidelijk voorbeeld van ‘samen’.”

Nog een nieuweling bij de gemeente is Roy Thijssen. Hij is aangenomen op de functie ‘water- en klimaatadaptatie’. Ook zo’n moeilijke term. Roy: “Adaptatie staat voor aanpassen. Aanpassen
aan de veranderende weersomstandigheden en – klimaat. Dat het weer verandert, is een feit. Zaak is om Weert toekomstbestendig te maken voor extreem weer. Op het gebied van ruimtelijke inrichting en waterbeheer, zoeken we nadrukkelijk naar slimme oplossingen.

Een belangrijk aspect is hoe je als gemeente omgaat met steeds hevigere hoosbuien, langdurige regenval, of droogte. Hierin werken wij veel samen met andere gemeenten en het waterschap. We versterken elkaar. Het beleid is erop gericht om steeds meer water op te vangen in ‘wachtbekkens’ en dit water weer terug te laten vloeien in de grond. Ook willen we stimuleren dat inwoners overtollig hemelwater opvangen. Dat kan door het afkoppelen van regenpijpen, waardoor het water niet meer in het riool wegloopt- waar het opnieuw gezuiverd moet worden- maar om het opnieuw te gebruiken in tuinen. Dit project wordt door de gemeente gesubsidieerd. Dakgroen is ook een vorm van het vasthouden van water. Zo zijn er veel kleine aanpassingen waarmee we beter om kunnen gaan met het veranderende klimaat, met meer aandacht voor natuur en leefomgeving. Wij zijn voor de inwoners rechtstreeks bereikbaar. Ze kunnen ons mailen of bellen met ideeën, suggesties of initiatieven.”
Renata sluit het gesprek af: “Wij mogen allemaal ‘natuur inclusief’ gaan denken. Ik bedoel hiermee dat je bij dingen die je in en om je huis doet, nadenkt in hoeverre je rekening kunt houden met onze planeet. Bijvoorbeeld bij de verbouwing van je keuken. Kies je daarbij weer voor gas of ga je over naar elektrisch, maak je een aanbouw aan je huis, denk eens na over een groen dak. Overweeg ook extra isolatie en zonnepanelen. Vraag je iets vaker af, ‘wat voor effect heeft mijn handelen op de planeet’. Want…we kunnen het niet alleen.”

EEN GEVELTUIN AANLEGGEN
Een geveltuin aanleggen in maar vier stappen! Meer groen in de tuin zorgt voor een aangenamer (woon)klimaat. Niet elke woning heeft een voortuin. In dat geval is een geveltuin een goed alternatief. En een geveltuin is eenvoudig aan te leggen. Wethouder Geert Gabriëls: “In veel steden zie je mooie groene geveltuinen die de inwoners in hun straat aanleggen. Dat kan en mag in Weert natuurlijk ook!” Voor dieren en klimaat Met een geveltuin zorg je voor meer natuur in de stad. Het trekt vogels aan. Ze bouwen er een nest of vinden er een slaap- en schuilplaats. Gevelplanten beschermen ook je huis. In de winter zorgen groenblijvende klimplanten ervoor dat de muur niet te sterk afkoelt en het binnen warmer blijft. In de zomer zorgen de planten er juist weer voor dat je muur koeler blijft en het binnen minder snel opwarmt. Doordat de planten langs je gevel de stenen koel houden tijdens warme zomerdagen en water verdampen, functioneren groene gevels ook als een natuurlijke airconditioner van de stad. Last but nog least: planten filteren fijnstof en geven zuurstof af waardoor onze luchtkwaliteit verbetert.

Als u er planten in zet die goed zijn voor bijen en vlinders, ondersteunt u ook nog de biodiversiteit. Lees voor u begint de tips en voorwaarden. Die vindt u op www.heerlijkweert.nl onder ‘Natuur in en om de stad’.