31 mei 2022 | Auteur: Désiré Kappert
Buitencentrum De Pelen van Nationaal Park De Groote Peel
‘Met dit gebouw bieden we beleving’
In deze uitgave veel aandacht voor milieu en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Buitencentrum De Pelen past daar perfect in.
Het gebouw is een voorbeeld van ecologisch en milieuvriendelijk bouwen. Gerealiseerd in 2001, volgens de ‘cradle to cradle-methode’, wat betekent dat alle materialen later ooit hergebruikt kunnen worden. Toen gebouwd onder de naam ‘Bezoekerscentrum Mijl op Zeven’, als vervanging van de Peelboerderij die in het gebied zelf lag en te klein werd voor de aantallen bezoekers.
Het achthoekige gebouw is eigendom van Staatsbosbeheer en heeft enkele duurzame aspecten. In 2011 werd de naam veranderd in buitencentrum De Pelen. Het centrum kreeg een (streek)winkel en de focus kwam meer te liggen op beleving buiten. Sinds 2018 is Coen van der Zanden van de Dorpsherberg de ondernemer voor het horecagedeelte en voor de dependance ‘De Peelboerderij’. Door deze veranderingen moet het centrum in staat zijn om zelfstandig te voorzien in haar kosten. Ook zijn op deze manier de omgeving en de toeristische sector meer verbonden. Jaarlijks trekt het Buitencentrum ca. 160.000 bezoekers. Een aantal dat de laatste jaren stabiel is. Volgens schattingen komt hiervan ruim 25% uit België.
Het ecologische gebouw is bij de bouw voorzien van een sedumdak. Dit is een groene en duurzame dakbedekking die bestaat uit zeer sterke vetplantjes die goed bestand zijn tegen warmte en droogte. Deze laag heeft een isolerende werking en houdt de warmte binnen en de kou (en in de zomer de warmte) buiten. Ook heeft het een zuiverend effect op regenwater, produceert zuivere zuurstof en zorgt voor een grote biodiversiteit. Ook is het onderhoudsvriendelijke en gaat het twee keer zo lang mee als een traditioneel dak. Op het gebouw zijn ook zonnepanelen geplaatst voor de opwekking van energie. Daarnaast heeft het gebouw een warmtepomp die de aardwarmte gebruikt voor verwarming van de ruimtes.
Volgens het cradle to cradle-principe is heel veel hout gebruikt. De buitenzijde is van douglashout uit Nederlandse bossen. Deze duurzame houtsoort is zo gezaagd dat het geen onderhoud nodig heeft. Aan de binnenkant zijn wanden en delen van de plafonds gemaakt van populierenhout. Daarnaast zijn de vloeren van Belgisch hardsteen.
Het ecologische karakter gaat zover dat het afvalwater van keuken en toilet gezuiverd wordt door een natuurlijk helofytenfilter. Dit zijn rietvelden waarbij de rietplant en het rietzand zorgen voor een filtering van het vervuilde water. De lagen zand, grind en schelpen reinigen het water doordat het langzaam door deze lagen zakt. De wortels van de planten nemen een groot deel van de zuivering voor hun rekening. Jarenlang werd het gezuiverde water hergebruikt voor de doorspoeling van het toilet, maar de capaciteit van het rietveld is niet meer groot genoeg voor het aantal bezoekers.
Omdat het centrum geen subsidie meer ontvangt moet het zelf voorzien in de verdiensten. Dat gaat voor een deel met de productverkoop in de winkel. Hier zijn veel (natuurlijke) streekproducten als jam, honing, siroop en thee te verkrijgen. Maar ook boeken van lokale schrijvers en natuurlijk heel veel educatieve boeken over natuur, planten en dieren. En uiteraard gebruiksvoorwerpen voor natuurliefhebbers als verrekijkers, regenkleding, kompas, wandelstokken, nestkastjes, vogelvoer enz. Ook zijn er ‘wereldwinkel-producten’ te verkrijgen. Veel handgemaakt en alles met een verhaal.
In het Buitencentrum wil Staatsbosbeheer ook de kinderen stimuleren en de mens en natuur verbinden. Dat gebeurt door allerlei speurtochten of educatieve wandelingen onder leiding van een Peelgids. Van heel vroeg in de ochtend tot soms in de schemering en nacht. Allemaal met een eigen karakter. Bij De Pelen zijn vier medewerkers in dienst van Staatsbosbeheer, zij beheren dagelijks de balie en worden binnen en buiten het hele centrum ondersteund door ruim 50 !! vrijwilligers. Zij zorgen voor de personele bezetting, zijn actief als gidsen, verzorgen de tuin en doen onderhoud in en om het gebouw. De oudste vrijwilliger Jel is 89 jaar en al vele jaren actief als tuinman.
Om de natuur en de mens te verbinden en de kinderen nieuwsgierig te maken werd er bij de bouw ook een heus amfitheater gerealiseerd. Hier vonden in de beginjaren natuurtheater-voorstellingen met een boodschap plaats. Sinds 2012 is er een ‘Peelpodium’ en wordt het theater – met zo’n 80 overdekte zitplaatsen – gebruikt voor amusement en entertainment. Vanaf mei t/m september zijn er elke zondag uitvoeringen. Gezelschappen, koren en bands uit de regio verzorgen hier dan meerdere optredens.
Momenteel wordt een plan uitgewerkt om de parkeerplaats (die overigens gratis is, net als de toegang tot het Nationaal Park) te voorzien van zonnepanelen. Hiermee kan energie voor eigen gebruik opgewekt worden en het overschot wordt teruggeven op het net. Vroeger was de turf uit de Peel de brandstof voor energie en zorgde voor inkomsten voor de bewoners. Nu wordt fossiele energie vervangen door duurzame energie. En … mensen kunnen energie opdoen in de prachtige natuur van De Groote Peel.