Betutteling van ouderen?

Worden ouderen niet te veel betutteld met kortingen en bejaardenpasjes? Hoe vaak zie je niet entreeprijzen voor een museum, pretpark of dierentuin met bedragen voor volwassenen, kinderen tot 12 jaar en 65-plussers? Wordt de 65-plussers niet meer tot de categorie volwassenen gerekend?

‘En hoe voelen wij ons vandaag?’ of ‘Hebben we ons bordje helemaal leeggegeten?’ Het zijn zinnen die verplegers of verzorgers, ongetwijfeld met de beste bedoelingen, nogal eens in de mond nemen. Maar oudere mensen aanspreken alsof het kleuters zijn, vaak ook nog net iets luider, mag dan een betere communicatie tot doel hebben, in feite veroorzaakt het bij veel ouderen depressies omdat ze de indruk krijgen incompetent of niet meer helemaal bij hun verstand te zijn. Oudere patiënten ergeren zich ook aan artsen die eerder de kinderen dan de senioren zelf aanspreken.
Uit Amerikaans onderzoek bleek dat een infantiele benadering er zelfs voor kan zorgen dat de ‘slachtoffers’ 7,5 jaar eerder sterven dan senioren die niet kinderlijk behandeld werden.

‘Wie de pensioengerechtigde leeftijd is gepasseerd, krijgt te maken met processen van maatschappelijke uitsluiting’, stelde hoogleraar Tineke Abma van de Universiteit Leiden onlangs op een symposium over ouderenparticipatie. ‘Ze worden helaas nog te vaak benaderd vanuit hun beperkingen, terwijl ze nog wel veel kunnen en willen.’
Ook voor mensen met dementie is het heel naar als hun omgeving denkt dat ‘de patiënt’ niks meer kan en dat alles te moeilijk is voor hem of haar omdat de cognitieve vaardigheden minder goed zijn. ‘Het stoort deze mensen enorm als tegen hen gepraat wordt alsof ze een kleuter zijn.’

Kristel Paquay

In mijn werk heb ik te maken met mensen met een lichamelijke, chronische aandoening, waaronder diabetes, astma, COPD, hart- en vaatziekten en de preventie daarvan. Over het algemeen zijn dit ouderen. Betutteling van ouderen is niet goed maar ik zal mij er zeker wel eens schuldig aan hebben gemaakt. Toch probeer ik me daar bewust van te zijn en er op te letten. Vooral oudere mensen zijn er aan gewend dat ze verteld krijgen wat goed voor hen is. We gaan nu echter meer uit van de eigen regie over de gezondheid en van Positieve Gezondheid.
In plaats van alleen te kijken naar de aandoening, en hoe die te behandelen, benaderen we dit vanuit de Positieve Gezondheid: een bredere kijk op de gezondheid uitgewerkt in zes dimensies zoals lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, meedoen en dagelijks functioneren. Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. De uitdaging is om samen met de patiënt het gesprek aan te gaan over wat hij/zij wil en belangrijk vindt voor de toekomst. Door het benoemen van doelen en wensen hoeft dit niet moeilijk te zijn en kun je samen onderzoeken hoe dit te bereiken. Een doel kan bijvoorbeeld zijn: ik wil in zo goed mogelijke gezondheid oud worden. Er zijn echter ook patiënten die het allemaal wel goed vinden en liever een pilletje nemen om zo hun doel te bereiken en minder gezond te leven. Dat is ook prima wat mij betreft, want wie ben ik om te bepalen wat de patiënt moet?

Jan Peeters

Je moet ‘Leven als een oude man’ zoals een arts tegen mij zei, en dat is iets anders dan betutteling. Het is de oproep om zo volwaardig mogelijk mens te zijn met ‘beperkingen’ die zoveel mogelijk opgelost moeten worden en niet door betutteling verergerd mogen worden.

Zelfstandig wonen met de huidige voorzieningen is aan te bevelen. Dit is goed voor lichaam en geest. De Raad van State heeft recent geadviseerd dat er geen nieuwe bejaardenoorden (veel betutteling) moeten komen, omdat dan de hele zorgsector weer op de schop moet. Het zelfstandig wonen met de huidige zorgvormen en hulpmiddelen verdient de voorkeur.

Doe als oudere zoveel mogelijk je eigen ‘ding’. Neem zelf initiatieven om de processen van eenzaamheid en uitsluiting te voorkomen. Gaat het niet: vraag dan hulp bijvoorbeeld via de vraagwijzer of dien een aanvraag in bij het WMO-loket van de gemeente. Vraag ook buren om hulp.

Bij de aandacht die iedereen gaat besteden aan de ouderen gaat men ook letten op zaken die niet goed gaan en waar iets mee moet gebeuren (het omgekeerde van betuttelen). Geef deze signalen door aan de huisarts, bij de gemeente of een andere instantie maar zorg dat er iets mee gebeurt. Voorkom maatschappelijke uitsluiting door samen met anderen aan de slag te gaan ZONDER BETUTTELING maar met de WENS van jou als oudere, zodat het zelfstandig wonen nog prettiger en aangenamer wordt.

Lilian van de Wallen – Sonnemans

Het valt me op dat in sommige situaties mensen eerder de kinderen aanspreken dan de persoon zelf, vooral als het gaat om ouderen of mensen met een beperking. Zo zou het natuurlijk niet moeten zijn. Als zorgverlener richt ik me vooral op de cliënt, maar ik betrek de familie er wel bij omdat zij ook een rol hebben in de zorg. Vaak merk ik dat de cliënt naar zijn zoon of dochter kijkt voor bevestiging. Ik vind het belangrijk en hoop vooral dat cliënten zich bij mij veilig en gerespecteerd voelen, zodat zij zichzelf kunnen zijn en hun gedachten kunnen uiten. Als zorgverlener ben ik te gast in hun huis en pas ik me aan waar het kan, bijvoorbeeld door mijn schoenen uit te doen of de cliënt bij de voornaam te noemen als ze dat wensen.

In het verleden werd alle zorg uit handen genomen, soms zelfs meer dan nodig was. Steeds meer mensen hebben zorg nodig en dat met hetzelfde aantal zorgverleners, daarom is het noodzakelijk dat de zorg verandert. Maar soms zijn cliënten en hun naasten de zorg anders gewend, en dat maakt het wel eens lastig.

Het allerbelangrijkste is dat we een goed evenwicht vinden tussen het bieden van zorg en ondersteuning, en tegelijkertijd de zelfstandigheid en waardigheid van de cliënt respecteren.