Aanpak seksuele intimidatie, vrouwenmishandeling en femicide

Na de verschrikkelijke moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude, begon Danique de Jong de campagne ’Wij eisen de nacht op, laat vrouwen veilig thuiskomen’ In die nieuwste spijkerbroek. Met dat diepste decolleté. Midden in de nacht. Lopend. Fietsend. Joggend. Over stille straten, door een park of in de stad. Hoe we er ook uitzien, waar we ook zijn, hoe laat het ook is: laat vrouwen veilig thuiskomen.
Ze zette een crowdfunding op om voor enkele duizenden euro’s schermen langs snelwegen te kunnen plaatsen met de boodschap ‘Wij eisen de nacht op’.

De maatschappelijke discussie en de aandacht van de media waren overweldigend. Er werd ruim € 500.000 opgehaald! Een plan om zoveel geld te besteden was er niet. Er wordt nu gezocht naar effectieve bestedingsmogelijkheden:

• Acties gericht op bewustmaking en duurzame gedragsverandering;
• Acties op beleidsniveau zodat wet- en regelgeving direct bijdragen aan meer veiligheid;
• Samenwerking met en steun aan bestaande initiatieven die strijden tegen vrouwengeweld en femicide en voor de bescherming en ondersteuning van vrouwen.

Maar gaat er met dergelijke acties werkelijk iets veranderen? Kan dit probleem met donaties van burgers worden aangepakt? Of moeten landelijke en lokale overheden met concrete maatregelen komen? Méér politie en toezicht? Betere verlichting van de openbare ruimte? Cameratoezicht? Zerotolerance en forse straffen?

Caroline Korsten

De moord op Lisa is afschuwelijk en roept veel emoties op. De campagne ‘Wij eisen de nacht op’, raakt aan een gevoel dat veel vrouwen kennen: altijd alert zijn in de openbare ruimte! Maar we moeten wel reëel blijven: het meeste geweld tegen vrouwen vindt niet plaats op straat, maar thuis, achter gesloten deuren. In relaties waarin we ons als vrouw veilig zouden moeten voelen.

Ik zie dagelijks de gevolgen van partnergeweld, stalking en psychische en intieme terreur. Dat ziet de buitenwereld meestal niet, maar is funest voor het zelfbeeld, de gezondheid en de overlevingskansen van vrouwen. Het is natuurlijk belangrijk om aandacht te hebben voor wat er buitenshuis gebeurt, maar zeker zo belangrijk is het om ook te kijken wat er binnenshuis aan de hand is.

De vraag of donaties het probleem kunnen oplossen? Vrouwveiligheid is geen luxe die van donaties moet afhangen, maar een recht dat de samenleving moet garanderen.

Structureel geweld tegen vrouwen vereist structurele oplossingen. Dus dit soort donaties en campagnes zijn belangrijk omdat ze de stilte doorbreken. Maar echte verandering vraagt om duidelijk beleid: betere bescherming van vrouwen die (partner)geweld melden, toegankelijke opvang, stevige straffen voor de daders en preventie door middel van voorlichting en vroegsignalering.

Echte veiligheid voor vrouwen betekent dat we zowel de straat als de huiskamer/slaapkamer veilig maken. Want alleen dan kunnen vrouwen overal en altijd veilig thuiskomen.

Famke Breeuwer

‘s Nachts fiets of loop ik meestal met verhoogde alertheid. Ik ontwijk bepaalde straten en denk na over wat ik zou doen als er iets gebeurt. Er is mij gelukkig nooit iets ernstigs overkomen, maar terugkijkend waren er genoeg momenten waarop mannen dachten dat ze ongestraft een vrouwonvriendelijke opmerking konden maken of mij zomaar ongepast aanraakten.

Soms lachte ik mee. We maken zulke grapjes toch ook over mannen? En ik wuifde het weg, vervelend, maar het was ‘maar’ een aanraking. Tot ik deze maand besefte: een groot deel van de mannen voelt helemaal geen angst op straat. Geen alertheid. Geen noodplan in gedachten.

Ik dacht dat we leefden in een geëmancipeerde samenleving. Maar ik realiseer me dat we er nog lang niet zijn. Als programmaleider werk ik aan verandering in de ggz. Praktische veranderingen zijn het makkelijkst. Plan maken, doorvoeren en klaar. Maar dit probleem vraagt om meer. Dit vraagt om een cultuurverandering, en dat is complex. Het vraagt om een alles doorgrondende benadering: bewustwording programma’s, regels, juridisch draagvlak en duidelijke statements van invloedrijke mensen. Niet alleen voor mannen, maar voor iedereen. Waarschijnlijk over generaties heen.

Gelijkheid moet zichtbaar worden in (top)functies, in salarissen, in beeldvorming en in dagelijks gedrag. Alleen dan zullen vrouwen zich echt veilig voelen in de nacht.

Jessica

Geweld tegen vrouwen en meisjes is onacceptabel en het uitbannen ervan vraagt iets van de hele maatschappij. Ons gezamenlijke doel is om zo vroeg mogelijk in te grijpen om escalatie te voorkomen.

Wat start als een mooie liefde kan veranderen in een onveilige relatie. Als het tot femicide komt zijn we te laat. Vaak is er al een onderbuikgevoel of zijn er signalen dat het niet goed gaat binnen de relatie. Signalen als het negeren van gevoelens, chantage, manipulatie en het dreigen met geweld. Maar ook kleine veranderingen bij het slachtoffer kunnen duiden op dwingende controle. Bijvoorbeeld wanneer een vrouw afspraken met vrienden of familie op het laatste moment afzegt of wanneer opvalt dat zij altijd bereikbaar moet zijn voor de (ex-)partner.

‘Dwingende controle’ kan gepaard gaan met fysiek en seksueel geweld. Het herkennen van signalen is essentieel om een vuist te maken tegen femicide.  Aangezien dwingende controle en intieme terreur zich grotendeels afspelen achter de voordeur en daardoor niet altijd direct zichtbaar, is het van belang dat we er samen; politie, Veilig Thuis, gemeenten, zorgorganisaties én mensen uit de directe kring alert op zijn. Hoe eerder we in beeld krijgen dat een relatie onveilig is, des te groter de kans dat we escalatie kunnen voorkomen.

Familieleden, vrienden, buren en collega’s zien vaak als eersten dat er iets misgaat. Door je zorgen te delen, kun je het verschil maken.

In de mannenspecial van november wil ik deze vraag voorleggen aan mannen. Het zijn tenslotte de mannen die iets aan dit probleem moeten doen! Stuur je reactie naar: tonadriaens@gmail.com